رئیسجمهور ایران، عالیترین مقام رسمی کشور ایران بعد از رهبر است که با رای مردم از میان نامزدان تأیید صلاحیت شده توسط شورای نگهبان انتخاب میشود. مطابق با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رئیسجمهوری مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوهٔ مجریه را عهدهدار است.
در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ آیت الله سید ابراهیم رئیسی در هنگام ماموریت و به علت سقوط بالگردش به درجه رفیع شهادت رسید. حادثهای که یک ایران را در شوک فرو برد. به همین بهانه سری به تاریخچه دوران ریاست جمهوری ایران پس از انقلاب زده و به بررسی عمر دوران ریاست جمهوری ۸ رئیس جمهوری ایران در دوران پس از انقلاب پرداختیم.
عمر دوران ریاست جمهوری ۸ رئیس جمهور ایران
۱. ابوالحسن بنی صدر: ۱۵ بهمن ۱۳۵۸ تا ۱ تیر ۱۳۶۰
(۱ سال و ۴ ماه و ۱۷ روز)
سید ابوالحسن بنیصدر با بیش از ۱۰٫۷ میلیون رأی (۷۶٪~) در انتخابات ۱۳۵۸ برنده و نخستین رئیسجمهور ایران شد. بنیصدر به اسلامگرایان چپ و ملیگرایان لیبرال گرایش داشت و در ابتدای کارش از حمایت رهبر انقلاب برخوردار بود.
دوران او همزمان با چالشهای ابتدای انقلاب، گروگانگیری سفارت آمریکا و جنگ با عراق دچار عدم ثبات و مشکلات داخلی شد[۷] و او نهایتاً توسط مجلس شورای اسلامی (با ۱۷۷ رای موافق، ۱۲ ممتنع و ۱ مخالف) به دلیل «عدم کفایت سیاسی» از ریاست جمهوری برکنار شد و مخفیانه از کشور خارج شد. بنیصدر در ۱۷ مهر ۱۴۰۰ در سن ۸۸ سالگی بر اثر بیماری در پاریس درگذشت.
۲. محمّدعلی رجایی: ۱۱ مرداد ۱۳۶۰ تا ۸ شهریور ۱۳۶۰
(۲۸ روز)
محمدعلی رجایی با بیش از ۱۳ میلیون رأی (۹۰٪~) پیروز انتخابات ۱۳۶۰ شد. رجایی مورد حمایت حزب جمهوری اسلامی بود و تنها پس از ۲۸ روز از آغاز ریاست جمهوری خود در بمبگذاری دفتر نخستوزیری توسط سازمان مجاهدین خلق به شهادت رسید.
۳. سیّد علی خامنهای: ۱۷ مهر ۱۳۶۰ تا ۲۵ مرداد ۱۳۶۸
(۷ سال و ۱۰ ماه و ۹ روز)
مقام معظم رهبری با بیش از ۱۶ میلیون رأی (۹۵٬۰۱٪) در انتخابات ۱۳۶۰ و بار دیگر با بیش از ۱۲٬۲ میلیون رأی (۸۵٪~) در انتخابات ۱۳۶۴ برگزیده شد. در این دوران که با بخش عمدهٔ جنگ همزمان بود. با درگذشت امام خمینی و از تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸، به رهبری برگزیده شد و مدتی کوتاه رسماً عهدهدار هر دو مسئولیت بود.
۴. اکبر هاشمی رفسنجانی: ۲۵ مرداد ۱۳۶۸ تا ۱۲ مرداد ۱۳۷۶
(۷ سال و ۱۱ ماه و ۱۹ روز)
اکبر هاشمی رفسنجانی با بیش از ۱۵٬۵ میلیون رأی (۹۴٬۵۱٪) در انتخابات ۱۳۶۸ و بار دوم با بیش از ۱۰٬۵ میلیون رأی (۶۳٪~) در انتخابات ۱۳۷۲ رئیسجمهور شد. در آغاز دوران ریاست جمهوری او، جنگ تازه پایان یافتهبود و با انتخاب رهبر جدید، کشور وارد مرحلهٔ جدیدی شدهبود. با بازنگری قانون اساسی پست نخستوزیری حذف شد. در این دوران که «دوران سازندگی» نام گرفت، مسئلهٔ اصلی کشور بازسازی پس از جنگ و توسعه اقتصادی بود. وی در ۱۹ دی ۱۳۹۵ بر اثر حمله قلبی درگذشت
۵. سیّد محمد خاتمی: ۱۲ مرداد ۱۳۷۶ تا ۱۲ مرداد ۱۳۸۴
(۸ سال)
سیّد محمّد خاتمی با بیش از ۲۰٬۱ میلیون رأی (۶۹٪~) در انتخابات ۱۳۷۶ و بار دوم با بیش از ۲۱٫۶ میلیون رأی (۷۷٪~) در انتخابات ۱۳۸۰ رئیسجمهور شد. با آغاز دورهٔ موسوم به «دولت اصلاحات» و «دوم خرداد»، گفتگوی تمدنها و تنشزدایی در سیاست خارجی مطرح شد و در سیاست داخلی گسترش آزادیهای مدنی در چهارچوب قانون اساسی مدنظر قرار گرفت.
۶. محمود احمدی نژاد: ۱۲ مرداد ۱۳۸۴ تا ۱۲ مرداد ۱۳۹۲
(۸ سال)
محمود احمدینژاد در مرحله دوم انتخابات ۱۳۸۴ با بیش از ۱۷٬۲ میلیون رأی (۶۲٪~) و در انتخابات ۱۳۸۸ با بیش از ۲۴٬۵ میلیون رأی (۶۳٪~) پیروز شد.
۷. حسن روحانی: ۱۲ مرداد ۱۳۹۲ تا ۱۲ مرداد ۱۴۰۰
(۸ سال)
حسن روحانی با بیش از ۱۸٬۶ میلیون رأی (۵۱٪~) در انتخابات ۱۳۹۲ پیروز شد و دولت خود را «دولت تدبیر و امید» نامید. همچنین در انتخابات ۱۳۹۶ با بیش از ۲۳ میلیون رأی و ۵۷٪ آراء برای بار دوم به عنوان رئیسجمهور انتخاب شد.
۸. سید ابراهیم رئیسی: ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ تا ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳
(۲ سال، ۹ ماه و ۱۷ روز)
سید ابراهیم رئیسی با بیش از ۱۸ میلیون رأی (۶۲٪~) در انتخابات ۱۴۰۰ پیروز شد و دولت خود را «دولت مردمی، ایران قوی» نامید.
او در دیدار با رئیسجمهور آذربایجان و پس از افتتاح سد قیز و به همراه چند تن از هیئت همراه از جمله حسین امیرعبداللهیان (وزیر امور خارجه)، محمد علی آل هاشم (امام جمعه تبریز) و مالک رحمتی (استاندار آذربایجان شرقی) در راه بازگشت به تبریز، به دلیل سانحه سقوط بالگرد در ارتفاعات نزدیک به ورزقان درگذشتند.
بر اساس اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی پس از فوت سید ابراهیم رئیسی، محمد مخبر (معاون اول او) با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیتهای او را برعهده گرفته و شورای متشکل از او، رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه موظف شد شرایطی را فراهم کنند که ظرف مدت زمانی حداکثر ۵۰ روزه رئیسجمهور جدید انتخاب شود.