«کارون» بزرگترین، پرآب ترین و تنها رود قابل کشتیرانی ایران است. سرچشمه این رود زردکوه بختیاری است که در نهایت به گتوند خوزستان وارد میشود. درباره این رود در این مقاله از دیبامگ بیشتر بخوانید.
تنها رود قابل کشتیرانی ایران کدام است؟
رود کارون پرآب‌ترین و بزرگترین رود ایران است. این رود با طول ۹۵۰ کیلومتر طولانی‌ترین رود و همچنین تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است. در ادامه اطلاعات بیشتری از این رودخانه خواهید خواند.
مشخصات رود کارون
همانطور که اشاره شد، کارون تنها رودخانه ایران است که به آب های بین المللی مرتبط است و حدود ۹۵۰ کیلومتر طول دارد و به همین دلیل به عنوان طولانی ترین رود ایران شناخته می شود. برخلاف دیگر رودهای ایران، بخشی از رود کارون قبلا قابل کشتیرانی بود و کشتی های کوچک به راحتی از آن عبور می کردند. این رودخانه طولانی از یک طرف به خلیج فارس و اقیانوس هند و از طرفی دیگر به اروند رود پیوسته و در مسیر خود خوزستان را به جلگه ای سرسبز تبدیل کرده است.
سرچشمه رود کارون
کارون از رشته کوه زاگرس و زرد کوه بختیاری در استان چهار محال و بختیاری سرچشمه می گیرد اما شاخه های فرعی متعددی از کوه های گوناگون هم از سرچشمه های آن به حساب می آیند. ضمن اینکه رود دز هم در شمال اهواز به این رودخانه ملحق می شود و در مسیر پر پیچ و خم خود طراوت و شادابی را به زمین های اطراف می بخشد تا اینکه در ابتدای خرمشهر به ۲ شاخه منشعب می شود و یکی از این شاخه ها به اروندرود در مرز ایران و عراق و دیگری به خلیج فارس متصل می شود.
کشتیرانی در کارون
این رود بزرگ و پر آب در فاصله بین بند قیر تا خرمشهر، محدوده بزرگ و عمیقی دارد که به آن نام کارون بزرگ اطلاق شده و در دهه های گذشته در همین بخش از رود امکان تردد کشتی و انتقال کالاهای تجاری به بنادر بین المللی کشور وجود داشت اما با انتقال آب کارون به شهرهای دیگر و کم حجم شدن آب رود، دیگر امکان کشتیرانی در آن وجود ندارد و کمپین های مختلفی در پی اعتراض به این مسئله گرد هم آمده اند.
رود کارون در اعماق تاریخ
بررسی مورخان نشان داده که اولین تمدن های بشری بزرگی از ایران در حاشیه همین رود تشکیل شده اند و حتی نام رود کارون در سنگ نوشته های باستانی با عنوان کرن، کرنک و کوهرنگ آمده است. البته به اعتقاد برخی از آن ها هم، رود کارون همان رود باستانی کوپرتس است.
رود کارون در دوران قاجار توجه انگلیس ها را جلب کرد و آن ها تردد کشتی در کارون را ممکن ساختتند و کالاهای تجاری و صادراتی طی سال های متمادی از طریق این رود منتقل می شدند. حالا هم این رود نقش برجسته ای در فرهنگ روزانه مردم دارد و حتی آب آشامیدنی کل شهر از این رود تامین می شود.
جنبه های گردشگری رود کارون
در سال های اخیر بلوارهای ساحلی متعددی در فضاهای اطراف رودخانه ساخته شدند و حالا هم برنامه های فراوانی برای ایجاد مسیرهای پیاده روی، احداث پارک های آبی، نورپردازی ساحل رودخانه و احداث باغ پرندگان در دست اجرا هستند. اما با این حال، جاده های ساحلی رود کارون محل شب گردی اهالی شهر و گردشگران هستند و نورپردازی ها و تسهیلات رفاهی که در حاشیه رود ساخته شده اند، حال و هوایی دیدنی به رود کارون داده اند.
پل های رود کارون
حتما می دانید که اهواز به شهر پل های خاورمیانه شهرت دارد چون بر روی رود کارونش ۱۰ پل زیبا ساخته شده که بیش تر آن ها جزو جاذبه های شهر به حساب می آیند. اما برجسته ترین و محبوب ترین آن ها پل سفید یا پل معلق است که به عنوان نماد شهر اهواز شناخته می شود و برای بسیاری از اهالی شهر و گردشگرانی که تا به حال بلیط هواپیما خریده اند و به اهواز سفر و از این پل دیدن کرده اند، حال و هوای نوستالژیکی دارد.
چون قدم زدن بر روی پل سفید و تماشای کارون از روی این پل بسیار لذت بخش و هیجان انگیز است و تقریبا در بخشی از خاطرات همه اهالی شهر و همه کسانی که تا به حال به اهواز سفر کرده اند، نقش بسته است. این پل که در سال ۱۳۱۵ ساخته شده باعث جذابیت دو چندان کارون شده است.
به خصوص وقتی که هوا تاریک می شود، نورپردازی های اطراف کارون فضای معرکه ای را به وجود می آورند و در چنین ساعاتی می توان روی پل ایستاد و از ابعاد دیگری زیبایی های کارون و اهواز را نظاره گر بود.
قدیمی ترین پل روی کارون، پل سیاه آن است که حدود یک قرن پیش ساخته شده و از آنجایی که در جریان جنگ جهانی دوم تاثیر بسزایی در پیروزی متفقین داشته، به پل پیروزی معروف است. این پل به خاطر پایه های سیاه رنگش به این نام خوانده می شود و بعد از یک قرن همچنان استوار و محکم به جای خود نشسته است.
اگر بخواهید شاهد زیباترین و چشم گیرترین منظره کارون باشید باید به تماشای رقص نور و آب روی هفتمین پل آن بنشینید. آبشار مصنوعی بزرگی روی این پل ساخته شده که نمونه آن در خاورمیانه وجود ندارد. پل طبیعت کارون هم پارک های محبوب شهر یعنی پارک ساحلی پارک لاله را به هم متصل کرده و محل خوبی برای قدم زدن، استراحت و تماشای چشم اندازهای کارون بوده و رستوران های متنوعی در مجاورت آن دایر هستند.
به غیر از هفتمین پل یا همان پل گفت و گوی تمدن ها، پل های دیگری مثل پل کابلی اهواز با یک دهه قدمت از ویژگی های جذاب و خاصی برخوردار هستند. طراحی و معماری متفاوت این پل آن را به عنوان بزرگ ترین پل کابلی خاورمیانه شناسانده است. پل صنایع فولاد، پل نادری و پل های سوم، پنجم و نهم از دیگر پل های کارون به شمار می روند.
ناگفته نماند که سدهای متعددی هم روی کارون ساخته شده اند که از جمله آن ها می توان به سدهای کارون ۱، کارون ۳، کارون ۴، مسجد سلیمان، گتوند علیا و سد تنظیمی گتوند اشاره داشت.
محیط زیست کارون
دیگران چه می‌خوانند؟آلودگی رود کارون از مشکلات مهم این رودخانه است. سازمان آب و برق خوزستان بر این باور است که شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی با ورود آلاینده‌ها و زهاب‌های خود یکی از آلوده کنندگان اصلی رودخانه کارون هستند. شرکت توسعه نیشکر به عنوان یکی از آلاینده‌های رودخانه کارون در ستاد جرایم دادگستری خوزستان (که آلودگی این رودخانه را به صورت ویژه از سال ۸۸ دنبال می‌کند) نیز نام برده شده‌است.
معاونت کشاورزی شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی می‌گوید: «قطره‌ای از زه آب‌های کشت و صنعت‌های نیشکر در جنوب خوزستان وارد کارون نمی‌شود و شرکت توسعه نیشکر در راستای حفظ شرایط مطلوب کیفی رودخانه کارون نسبت به احداث جمعاً” ۲۴۲ کیلومتر کانال برای جلوگیری از ورود زه آب‌های خود به کارون اقدام کرده‌است، بطوریکه می‌توان گفت این شرکت تنها مجموعه کشاورزی استان خوزستان است که برای عدم انتقال زه آب اراضی به رودخانه‌های منطقه اقدام نموده‌است.
همچنین کشت و صنعت‌های نیشکری خود بهره‌بردار آب کارون هستند، پس بدون شک اگر شرکت‌های نیشکری تأثیر ناگواری بر کیفیت آب کارون داشته باشند تیشه به ریشه خود می‌زنند، بنابراین رابطه بین توسعه نیشکر و کارون یک رابطه متقابل است و ما باید با حفظ کارون تولید پایدار خود را ثبات ببخشیم».
پسابهای کشاورزی مهم‌ترین منبع آلودگی رودخانه کارون است که ۴۸ درصد پسابهای ورودی به کارون را شامل می‌شوند. پس از پسابهای کشاورزی، نیز فاضلاب شهری با ۲۶ درصد در رتبه دوم آلایندگان رودخانه کارون قرار دارد.
همچنین احداث مزارع پرورش غیرمجاز ماهی در سرشاخه‌های رودخانه بزرگ کارون از جمله رودخانه ارمند، رودخانه بهشت آباد، کاج، کارون میانی و… در استان چهارمحال و بختیاری، محیط زیست این رودخانه را تحت تأثیر قرار داده و عملاً حیات اکوسیستم آبی و تنوع زیستی این رودخانه را با خطر روبرو کرده‌است.
اما چرا روزخانه های ایران قابل کشتیرانی نیستند؟
ایران به دلیل کمبود بارندگی دارای رودهای کم عمقی بوده و همچنین به دلیل کوهستانی بودن کشورمان و وجود رودخانه‌ها در مناطق کوهستانی غیر قابل کشتیرانی است.
در نهایت پیشنهاد میشود با یک بلیط به سمت اهواز خصوصا در فصل زمستان از دیدن و قدم زدن در کنار رود کارون خصوصا در شبهای دل انگیز اهواز، لحظات شاد و تکرار نشدنی برای خود رقم بزنید. از تجربه های خود در سفر به اهواز و دیدن رود کارون به ما بگویید.