انتخاب دوست در دوران نوجوانی نسبت به سنین دیگر اهمیت بیشتری دارد، زیرا در این دوران افراد بیشتر از هر زمانی تحت تأثیر دوستان خود قرار می‌گیرند و هویت خود را حول محور ویژگی‌های آنها شکل می‌دهند و این شکل‌گیری تأثیرات دراز مدتی در زندگی آینده آنها دارد. اگرچه انتخاب دوست خوب و شایسته در سنین مختلف زندگی ارزنده و مهم است ولی برای نوجوانان اهمیت بیشتری دارد، زیرا نوجوانی دوره گسترش دوستی ها و رفاقت با همسالان است و نوجوانان که در آستانه زندگی اجتماعی قرار گرفته اند می توانند به وسیله دوستی مناسب و بافضیلت، شخصیت خود را تقویت کرده و استعدادهای اجتماعی خویش را به فعلیت در آورند و خود را برای فعالیت های دامنه دار اجتماعی آینده مهیا سازند. در این نوشته از دیبامگ در مورد اهمیت انتخاب دوست در دوران نوجوانی بیشتر می خوانیم.
اهمیت انتخاب دوست در دوران نوجوانی
درست است که نوجوانان در این سنین به دنبال استقلال بیشتری هستند و می‌خواهند خودشان در مورد روابط دوستی‌شان تصمیم بگیرند با این حال آنها در این دوره همچنان به نظارت و حمایت‌های شما احتیاج دارند. در این شرایط این سؤال برای والدین پیش می‌آید که چگونه می‌توانیم به فرزندان خود در انتخاب دوست یاری دهیم.
دوستان در دوره نوجوانی حامیان بسیار مهمی برای آنها هستند و می‌توانند به امنیت اجتماعی و روانی نوجوان کمک کنند. از جمله دلایلی که باعث می‌شود انتخاب دوست در دوران نوجوانی اهمیت زیادی داشته باشد این است که:
- حضور در بین جمع دوستان احساس نیاز به تعلق را در نوجوان ارضا می‌کند و می‌تواند منجر به افزایش احساس اعتماد به نفس نیز شود.
- نوجوانان در فرایند انتخاب دوست با عقاید، ارزش‌ها، افکار و نقش‌های مختلفی آشنا می‌شوند که در فرایند هویت‌یابی آنها را هدایت می‌کند و در نتیجه در شکل گیری شخصیت آینده آنها نیز تأثیر می‌گذارد.
- گر نوجوانان افراد سالمی را برای دوستی انتخاب کنند می‌توانند تجربیات مثبتی را در زمینه ارتباطات اجتماعی شکل دهند و به کمک همین روابط در کنار بلوغ جسمانی بلوغ روانی و اجتماعی را نیز تجربه خواهند کرد.
اثر گذاری دوستی ها در دوران نوجوانی
در دوره نوجوانی، اثرپذیری نوجوانان از همسالان از هر کس دیگر؛ از قبیل خانواده و معلم بیشتر است. تأثیر دوستان گاهی به حدی است که می تواند بر نقش و تأثیر والدین غلبه کند، حتی اگر خانواده کودک سرشار از فضیلت باشد.
همچنان که در آیات قرآنی آمده و در ادب فارسی تجلی یافته است که فرزند نوح پیامبر چند صباحی با همنشینان بد نشست و برخاست کرد از بیت نبوت برید و به گمراهان پیوست. در ادامه به شرح عواملی که باعث می شود نوجوانان در این سن انتخاب درست تری در مورد دوستان خود داشته باشند می پردازیم.
داشتن روابط صمیمانه و نزدیک والدین با نوجوان
واژه ی انسان از “اُنس” گرفته شده است، انسان دوست دارد با دیگران مؤانست داشته باشد. دوستی رابطه ای شخصی، صمیمانه، خصوصی و انحصاری است که در آن علاوه بر مشارکت در فعّالیت ها، همدلی و هم ذوقی به خوبی نمایان می شود. هر کس در هر دوره از عمر خود به دوست نیاز دارد، دوست به انسان محبّت و مهر می ورزد، در زمان ناراحتی و اندوه با او همدردی می کند و دلداری اش می دهد و آنگاه که درمانده شود و نیاز به کمک داشته باشد به او را یاری می دهد.
همین که شما به عنوان والدین بتوانید ارتباطات مثبتی با فرزند خود داشته باشید به خودی خود در روابط دوستانه فرزندتان تأثیر می‌گذارید.
زیرا نوجوانانی که رابطه صمیمانه و گرمی با والدین خود دارند اغلب پذیرش بیشتری نسبت به توصیه‌های پدر و مادر خود در زمینه دوست‌یابی دارند و همچنین قادر هستند تا روابط سازنده‌تر و مناسب‌تری را با دوستان خود برقرار کنند.
به همین خاطر لازم است در سنین نوجوانی فرزندتان انعطاف‌پذیری بیشتری از خود نشان دهید و تلاش کنید تا روابط نزدیک‌تری با نوجوان خود داشته باشید.
اگر احساس می‌کنید که تعارض‌ها و اختلافات زیادی بین شما وجود دارد که به ارتباطتان آسیب می‌زند مراجعه به یک روانشناس متخصص در حیطه خانواده می‌تواند به شما در جهت بهبود این اوضاع کمک کند.
والدین باید الگوی سالمی برای نوجوان خود باشند
شما به عنوان والدین بیش از هر چیزی از طریق رفتارتان بر نوجوانان تأثیر می‌گذارید و جای اینکه دائماً تلاش کنید تا فرزند خود را نصیحت کنید به دنبال این باشید که همانند یک الگوی مناسب در برابر او عمل کنید.
برای مثال؛ فرزندان والدینی که روابط دوستانه سالم‌تری دارند اغلب در فرآیند دوست‌یابی موفق‌تر هستند و می‌توانند ارتباطات اجتماعی مثبت‌تری را برقرار کنند و اگر شما دائماً در روابط دوستی خود شکست بخورید یا فرد منزوی و فاقد ارتباطات اجتماعی لازم باشید نمی‌توانید آن‌گونه که باید روی فرزند خود تأثیر بگذارید.
تشویق نوجوان به ادامه دادن روابط سالم
به جای اینکه تمرکزتان را روی موارد منفی بگذارید و دائماً بخواهید در مورد نبایدهای روابط دوستی به نوجوانتان هشدار دهید تلاش کنید تا در مسیر مقابل این گام بردارید.
در واقع برای اینکه بتوانید رفتارهای اجتماعی مناسبی را در فرزند خود شکل دهید لازم است که روی رفتارهای مثبت او متمرکز شده و آنها را تشویق کنید و به انتخاب درست دوست در دوران نوجوانی حامی او باشید.
به این ترتیب هر زمان که می‌بینید فرزندتان روابط امنی را انتخاب می‌کند و رفتارهای مناسبی را از خود نشان می‌دهد در این باره به او بازخورد دهید و با حمایت خود این رفتارها را تقویت کنید. این سبک رفتاری به خودی خود احتمال انتخاب‌های نادرست را کاهش می‌دهد و نوجوان را در مسیر درست هدایت می‌کند.
اِعمال نظارت و کنترل از سوی والدین نسبت به فرزندان باید به گونه ای باشد که اثرات منفی به دنبال نداشته باشد و آنها احساس نکنند که والدینشان نسبت به آنها بی اعتمادند.
معاشرت ها همان گونه که عامل مصونیت اخلاقی اند و اثر سازنده بر روی انسان دارند، در مواردی نیز عامل فساد و انحراف می گردند. از این رو کنترل و نظارت والدین و مربیان از این جهت اهمیت ویژه دارد. والدین باید مراقب باشند که فرزندان نوجوان آنها با چه کسانی طرح دوستی ریخته و رفت و آمد دارند.