مسجد مکانی است مقدس که هر روز و شب در آن نام خداوند متعال به آسمان می‌رود. شاید برای ما دیدن یک مسجد در سطح شهر و روستاهایمان امری عادی باشد اما در برخی نقاط مختلف جهان حتی اسم مسجد هم به گوششان نخورده است. پس چه بهتر که خودمان بتوانیم این مکان پرستش خداوند را به جهانیان معرفی نماییم.
تاریخ روز جهانی مسجد
تاریخ روزجهانی مسجد برابر سی و یکم مرداد ماه (۲۱ آگوست) هر سال است. در سال ۱۴۰۳ این روز برابر با چهارشنبه ۳۱ مرداد ماه است.
علت نامگذاری روز مسجد
به پیشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و با تصویب وزیران امور خارجه کشورهای اسلامی در اجلاس تهران، روزجهانی مسجد از سی و یکم مرداد ماه برابر با ۲۱ اوت، همزمان با سالگرد آتش زدن مسجدالاقصی توسط رژیم صهیونیستی اسرائیل، برگزار می شود. در این اجلاس از کشورهای عضو خواسته شد با هدف ارج نهادن به نقش مساجد و صیانت از آن ها به عنوان مکان های مقدس، در گرامی داشت این روز تلاش کنند.
اهداف نام گذاری روز جهانی مسجد
هدف از نام گذاری روزی به نام روز جهانی مسجد، ارائه الگوی مناسب برای بزرگداشت روز مسجد، تبیین مطالبات و نیازهای مسجد، مرور وضعیت گذشته و حال مساجد، بررسی نقش مساجد در تعامل بین دین و دولت و نیز معرفی و قدردانی از ائمه جماعات موفق است.
هم چنین در این روز، تبیین قداست و عظمت مسجد، تکریم نیروهای فعال در مساجد، توجه به آبادانی معنوی و فیزیکی مساجد، تلاش برای بهبود محتوای فرهنگی مساجد و ایجاد هماهنگی بین متولیان دینی مکان های شریف نیز مورد توجه قرار می گیرد.
خانه های پرواز
با بررسی آیات قرآن، در می یابیم که نگاه قرآن به مکان مقدسی چون مسجد، نگاهی ژرف و شکوهمند است؛ چرا که خداوند، مساجد را مکان هایی برای اوج گرفتن و رسیدن به قله قرب الاهی می داند و به ره پویان وصال، مکانی چون مسجد را معرفی می کند تا از آن به عنوان مکان پرواز به سوی دوست استفاده کنند. در آیه ۳۶ سوره نور چنین آمده است: «در خانه هایی (مانند مساجد) خداوند رخصت داده که آن جا بلندی یابد و در آن ذکر نام خدا شود و صبح و شام تسبیح و تنزیه ذات پاک او کنند».
مساجد از آنِ خدایند
«مساجد مخصوص و از آن خدایند، پس نباید با خدا کسی را پرستش کنید».
براساس این آیه شریفه، صاحب اصلی مسجد، خداوند است که در آن جا میزبان بندگان مؤمنی است که برای بندگی او می آیند و طبیعی است که چنین خانه هایی باید بزرگ ترین پایگاه توحید و یگانه پرستی در جامعه اسلامی باشند. امام صادق علیه السلام درباره شأن نزول آیه ذکر شده، فرمودند: «چون یهود و نصاری، هنگام حضور در معبدهای خود، به خدای متعال شرک می آوردند، خداوند به پیامبرش امر کرد که در مساجد، خدا را به یگانگی یاد کرده و او را پرستش کنند».
نخستین نهاد اجتماعی
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پس از هجرت و ورود به شهر مدینه، در نخستین گام در راستای تحقق حاکمیت خویش، اقدام به تأسیس نهادی اجتماعی ـ دینی نمود که مسجد نام داشت. پایه های حکومت اسلامی در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله در این مکان بنیان نهاده و اصول و مبانی دین اسلام، از این پایگاه مقدس به مردم جهان عرضه شد.
پیامبر با این کار خویش، ادبیات سیاسی جدیدی را پایه گذاری کرد؛ ادبیاتی که در آن حکومت کننده «امام» و حکومت شونده «امت» و مقرّ حاکمیت «مسجد» بود.
مسجد قُبا
از آن جا که یکتاپرستی در سرلوحه برنامه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله قرارداشت، آن حضرت لازم دید پیش از هر کاری، دست به ساختن مکانی برای پرستش و بندگی بزند تا مسلمانان در آن جا، در مواقع نماز به ذکر خدا و یاد حق بپردازند. لازم بود ایشان مرکزی به وجود آورد که اعضای امت اسلامی، افزون بر حضور روزانه در نمازهای جماعت، در هر هفته در روز معینی، در آن جا دور هم گرد آیند و در مصالح اسلام و مسلمانان به مشورت بپردازند و علاوه بر اجتماع روزانه، در هر سال مسلمانان در آن جا دوبار نمازعید بگذارند. بر این اساس، در محله «قبا»، مسجدی به همین نام ساخته شد و سال به سال بر وسعت آن افزوده گردید. هم چنین در کنار مسجد، سرپناهی برای بینوایان و مهاجران تهی دست ساخته شد.
اولین مسجد در قرآن
با توصیفی که خداوند بزرگ از اولین مسجد ساخته شده در اسلام کرده، به خوبی می توان جایگاه والای آن را فهمید؛ آن جا که فرمود: «همان مسجد که بنیانش از اول بر پایه پارسایی محکم بنا گردیده، سزاوارتر است بر این که در آن اقامه نماز کنی که در آن مسجد، مردان پاکی که مشتاق پاکسازی خود هستند، در می آیند و خدا، مردان پاک مهذب را دوست می دارد». به نظر بیشتر مفسران، این آیه، درباره مسجد قبا، اولین مسجد بنا شده در اسلام نازل شده است.
علت بزرگداشت مسجد
در فرهنگ اسلامی، احترام زیادی برای مسجد بیان شده و همگان را به تکریم وبزرگداشت این مکان و پاکیزه نگه داشتن آن توصیه کرده اند. در پاسخ به علت این بزرگداشت به این روایت زیبا توجه می کنیم: ابوبصیر می گوید: از امام صادق علیه السلام علت تعظیم مساجد را پرسیدم، فرمودند: «به این دلیل به تعظیم مساجد امر شده که آن ها خانه های خدا در زمین اند». در این باره، روایت دیگری از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بیان شده که حضرت فرمودند: «خداوند تبارک و تعالی فرموده است: مساجد خانه های من در زمین به شمار می آیند؛ آن ها برای اهل آسمان می درخشند، همان طور که ستارگان برای اهل زمین درخشش دارند».
سیره پیامبر در تکریم مساجد
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در گفتار و کردار خویش، مسلمانان را به بزرگداشت و احترام مساجد رهنمون می شدند. در این باره بیان شده که رسم رسول خدا صلی الله علیه و آله این بود که هر گاه از سفری برمی گشت، ابتدا به مسجد می رفت و دو رکعت نماز می خواند، سپس در آن جا می نشست و مردم به دیدنش می آمدند.