لفظ «حوث» نام یک منطقه روستایی و کوهستانی صعب العبور در صعده است که حوثی ها به آنجا «هجرت» کرده اند. در واقع آنها مهاجرند و هجرت شان، ماهیت عقیدتی دارد. البته فشارهای دولت وقت یمن هم موجب هجرت آنها شد، اما بیش از همه از جهت حفظ عقیده و در امان نگه داشتن باورهایشان بوده است.
حوثی ها چه کسانی هستند؟
الحوثی‌ها، گروه شیعه زیدی در شمال یمن در استان صعده هستند. این گروه به «بدرالدین الحوثی» منسوب است و در سال‌های دههٔ ۸۰ تشکیل شده‌است. آنان تاکنون برای گرفتن حقوق شیعیان ۶ بار با حکومت یمن جنگیده‌اند. الحوثی‌ها به محدود بودن فعالیت‌های دینی، سیاسی و تلاش برای نابودی فرهنگ و باورهای زیدی‌ها از سوی دولت و سیاست‌های محدودکنندهٔ دولت در زمینهٔ عمرانی و توسعه در استان صعده معترض هستند.
مذهب حوثی های یمن چیست؟
حوثی خود پیرو یکی از فرق زیدیه محسوب می شود ، و شاخه سیاسی آنها پیش از این خود را “الشباب المؤمن” می خواند وبعد از آن جنش سیاسی خود را انصار الله نام گذارد.
هم اکنون این جریان در رسانه های عربی و بین المللی به عنوان یکی از فرق شیعه معرفی می شود گرچه تفاوت هایی بین عقاید اثنا عشری با آنها موجود می باشد.
ریشه های آن زیدی جارودی است که یکی از نزدیکترین فرق اسلامی به شیعه اثنا عشری محسوب می شود.
این گروه با توجه به اینکه توسط بدر الدین الحوثی تاسیس شد اصطلاحا حوثی خوانده می شود.
بدرالدین الحوثی موفق شد بعد از سالیان دراز وشاید چند قرن مظلومیت وپذیرش ظلم واستبداد حاکمان این کشور با الهام گرفتن از اندیشه های امام خمینی (ره) جریان حق طلبی را در این کشور بنا نهد .
به اعتقاد صاحبنظران امور یمن ، او را باید رهبر اصلاح گر ومصحح جریان زیدی در یمن دانست که موفق شد این مذهب را بعد از سالها جمود بار دیگر با مسئله تقلید آشنا کرده وبه تدریج خود را به مذهب جعفری به عنوان سرشاخه دینی نزدیک نموده واز آن برای مبارزه واحقاق حقوق استمداد بگیرد.
به همین منظور وی در سال ۱۹۹۴ به ایران سفر کرد تا علوم اسلامی را مستقیما از حوزه علمیه قم فرا گیرد ، وی که به همراه فرزندش حسین به ایران سفر کرده بود تا سال ۲۰۰۲ در قم حضور داشت تا بعد از آن به کشور خود بازگشته وساختار نوین این جریان را در کشورش بنیان نهد.
اولین گام این جریان شکل گیری سازمان ” الشباب المؤمن” جوانان مؤمن بود که گام های اولیه حق طلبی را در صعده برداشت.
برخی از تحلیلگران این جریان آنها را یک جنبش منشق از مذهب زیدی می خوانند که هدفشان سامان دادن به ساختاری دینی ـ سیاسی مبارز همانند حزب الله لبنان در یمن معرفی می کنند ، آنها همواره از عملکرد حزب الله در مبارزه با استعمارگران توصیف می کنند اما به تدریج وبا پیوستن تمامی شاخه های مذهب زیدی به آنها مشخص گردید هیچ انشقاقی در این مذهب به وجود نیامده بلکه تعبیر حرکت تصحیحی بهترین گزینه برای توصیف این اقدام محسوب می شود.
به گفته این کارشناسان یکی از مهمترین دست آوردهای بدر الدین وبه ویژه حسین بدر الدین الحوثی ایجاد هارمونی وهمسویی بین مذهب زیدی واثنی عشری دریمن بود که گرچه با دشواری های بسیاری همراه بود اما دست آخر موفق شد اندیشه های ناب اسلامی را در این منطقه بسط دهد.
از همان ابتدا این اندیشه ها با مخالفت وهجمه ی بزرگ گروه حاکم وبرخی ازطرفداران برنامه های آمریکا در منطقه مواجه شد رویارویی که تا به امروز نیز ادامه دارد.
دولت علی عبدالله صالح احزاب وابسته وسازمان اطلاعات آمریکا هجمه های مختلفی را علیه این گروه سامان دادند که انگ واتهام وابستگی به جمهوری اسلامی ایران پای ثابت این هجمه ها محسوب می شود. وتلاش شده است با پیش کشیدن وابستگی فکری گروه به اندیشه های امام خمینی آنها را مرتبط با جمهوری اسلامی توصیف وبه این شکل حضور گسترده عربستان ودخالت این کشور وچند کشور عربی وغربی را در این کشور کمرنگ ودر عین حال با ایجاد هیاهوی رسانه ای افکار عمومی را علیه این گروه بشورانند.
گرچه بدر الدین الحوثی رهبر مذهبی ودینی این گروه محسوب می شود اما رهبر واقعی وپیشرو آن کسی جز حسین بدر الدین نیست او که متولد ۱۹۵۶ بود سالها در مبارزه برای کسب حقوق مردم یمن مبارزه کرد تا آنکه در سال ۲۰۰۴ در جریان یکی از جنگ های صعده (در ادامه به این جنگ ها خواهیم پرداخت) از پای در آمد .
به اعتقاد قریب به اتفاق کارشناسان، حسین بدر الدین الحوثی از کاریزمای بسیار بالایی برخوردار بود، وهمین کاریزما نقش عمده ای را در پیروی بسیاری از مردم یمن به سوی اندیشه های آزادی طلبانه ی این گروه داشته ودارد.
حتی مخالفان او اذعان دارند که حسین الحوثی موفق شد با زبانی شیوا وساده افکار واندیشه های امام خمینی(ره) وانقلاب اسلامی را به مردم یمن منتقل کند مسئله ای که باعث شد پیروانش یا به تعبیری پیروان این اندیشه ها به شدت در میان مردم این کشور گسترش یابد.
تا آنکه در ۴۶ سالگی به دست نیروهای علی عبد الله صالح وبرخی از قبایل هم پیمان با دولت از پای در آمد ، تا عبد المالک حوثی جای برادرش را در رهبری این جریان به عهده بگیرد.
با وجود آنکه عبد المالک حوثی برادارن بزرگتری هم داشت اما به اذعان تمامی اطرافیانش وی مناسب ترین شخصیت برای احراز این جایگاه بود .
با وجود آنکه مخالفان این جریان تلاش می کنند تا این گروه را جریانی مذهبی توصیف کرده وبا استناد به برگزاری و بزرگداشت عاشورای حسینی ، برگزاری جشن های تولد برخی از ائمه و… ادعای مذهبی بودن صرف این جریان را سر می دهند اما با نگاهی به عقاید این گروه شاهد آن هستیم که بیش از آنکه اندیشه های شیعی در این گروه رخنه کرده باشد آنها از ایدئولوژی ها واندیشه های انقلاب اسلامی ایران الهام گرفته اند .
جمال الدین اسماعیل ابو حسین متخصص امور یمن در گزارشی تحلیلی که در “السیاسه الدولیه” مجله تخصصی تحلیلی وابسته به موسسه الاهرام منتشر گردید با رد مذهب گرا بودن این گروه تاکید می کند اختلافات قابل توجهی بین این گروه وعقاید شیعیان وجود دارد ، به بیانی دیگر می توان تاکید کرد که گروه حوثی ها خصوصیت خاص به خود را در نحوه مرجعیت ومنابع فقهی وشرعی خود دارند ، به نحوی که می توان گفت این گروه نه پیرو ایدئولوژی های سنتی وقدیمی زیدی می باشد ونه می توان آنرا متهم به جعفری اثنا عشری کرد.
دیگران چه می‌خوانند؟سخنان این تحلیلگر ونظرات کارشناسان دیگری همچون محمد عبدالعظیم الحوثی یکی از علمای زیدیه یمن می تواند پاسخی به ادعاهای عربستان وبقیه جریان های سلفی درمنطقه محسوب شود که تلاش می کنند با پیش کشیدن مسایل طایفه ای خواسته های حق طلبانه مردم یمن را در خواستگاه های مذهبی خلاصه کرده وبدین شکل حمله وضربه زدن به آنرا برای خود در افکار عمومی توجیه وآسان نموده برای اقدامات وحشیانه تکفیری ها علیه مردم یمن بهانه تراشی نماید.
اندیشه های حق طلبانه این گروه به حدی مورد استقبال مردم یمن قرار گرفت که در مقاطعی از زمان دولت دیکتاتوری علی عبد الله صالح نتوانست در مقابل این گروه صف آرایی کرده ودر مقابل آنها سکوت اختیار کرد.
به گفته کارشناسان گرچه هم اکنون اکثر قریب به اتفاق پیروان انصار الله را جوانان یمنی تشکیل می دهند اما شمار قابل توجهی از سران قبایل نیز با این اندیشه ها همسو شده اند به ویژه که فعالیت های اجتماعی این گروه طی چند دهه گذشته بر همگان ثابت کرد که بیش از آنکه به دنبال سلطه طلبی یا انتشار مذهب خاصی باشند خواهان بسط عدالت وبرابری درجامعه ای عقب نگه داشته شده همچون یمن هستند.
به رغم تمامی اقدامات رسمی وغیر رسمی علنی وغیر علنی علیه این گروه ، این جریان دست آوردهای زیادی را در صحنه یمن داشته است، دست آوردهایی که توانست به این جریان در خیزش اخیرش علیه بی عدالتی کمک شایانی کرده واقشار زیادی از مردم را با خود همراه سازد.
یکی از مهمترین این دست آوردها فعالیت های اجتماعی این گروه است که به رغم تمامی فشارها وجنگ های صورت گرفته علیه این گروه ونیز متهم شدنش به هواداری وپیروی از یک مذهب خاص تمامی مردم یمن را در بر گرفته است به نحوی که حتی مخالفان این گروه هم اذعان دارند یکی از دلایل گرایش مردم به سوی این گروه فعالیت اجتماعی وخیریه آنان است که توانست اقشار قابل توجهی از اقشار بسیار فقیر مردم یمن را فارغ از نوع گرایش دینی ومذهبیشان تحت پوشش خود قرار دهد.
شعار این گروه که به اصول ایدئولوژیک آن هم تبدیل شده یعنی (الله اکبر ، مرگ بر آمریکا ، مرگ بر اسرائیل ، لعنت بر یهودیان و پیروز باد اسلام) یکی از مهمترین محورهایی است که تمامی مردم یمن در مورد آن اتفاق نظر دارند از اینرو هیچ ایرادی در این رابطه نمی توان به شعارهای آن در چارچوب فرهنگ واندیشه یمنی ها گرفت.
به گفته تحلیلگران مخالف این گروه وحتی دولت یمن آنچنان در توهمات ادعاهای خود در مورد انصار الله غرق شده بودند که خود نیز باور کرده بودند آنها صرفا یک گروه از فعالان یک طایفه ی خاص از یمن هستند وهر لحظه که بخواهند قادر به سرکوب آنها هستند فارغ از اینکه اکنون انصار الله با وجود آنکه زیدی یا حوثی خوانده می شوند اما جریانی فرا مذهبی شده است که بسیاری از مردم یمن نیز به عضویت یا حداقل هودارای از آن افتخار می کنند.
گرچه ابتدا فعالیت های این گروه تبلیغی وفکری بود اما فشارهای دولت مرکزی بر آن باعث شد تا انصار الله دست به سلاح ببرند واز خود در برابر حملات واقدامات سرکوبگرانه دولت دفاع نمایند ، مسئله ای که باعث شد تا دولت صنعاء هفت بار با این گروه وارد جنگی گسترده شود.
منبع: خبرگزاری فارس