روز ۱۳ مهر به عنوان روز نیروی انتظامی نامگذاری شده است. در مورد تاریخچه نامگذاری این روز به نام روز نیروی انتظامی در این نوشته خواهید خواند.
تاریخچه روز نیروی انتظامی
از سال ۱۳۷۸، با درخواست نیروی انتظامی و تصویب فرمانده کل قوا، مقام معظم رهبری، زمان برگزاری هفته نیروی انتظامی از تیرماه به مهرماه منتقل شد. پیش از این، ۲۷ تیر به مناسبت تصویب قانون ادغام نیروی انتظامی به عنوان روز نیروی انتظامی شناخته می‌شد و هفته آخر تیر نیز به عنوان هفته نیروی انتظامی نامگذاری شده بود. در این دوره، مراسم ویژه‌ای برای بزرگداشت این نهاد برگزار می‌شد. با این حال، پس از بررسی‌ها و جمع‌بندی نظرات و پیشنهادها، تصمیم گرفته شد که هفته نیروی انتظامی به مهرماه منتقل شود.
دلایل این تغییر شامل تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها بود که باعث می‌شد نیروی انتظامی نتواند به‌طور مناسب برنامه‌های خود را برای قشر جوانان و نوجوانان اجرا کند. از دیگر دلایل می‌توان به گرمای زیاد تابستان اشاره کرد که مانع از اجرای مناسب برنامه‌های نیروی انتظامی برای عموم مردم می‌شد.
تاریخچه تشکیلات پلیس در ایران
پیش از تأسیس نظمیه در دوران ناصرالدین شاه، امور انتظامی تهران بر عهده قراول‌ها بود که تحت نظر کلانتر تهران فعالیت می‌کردند. فکر ایجاد پلیس مدرن برای حفظ نظم و امنیت در شهرها و مناطق مختلف کشور، برای اولین بار در زمان ناصرالدین شاه قاجار شکل گرفت. شاه در دومین سفر خود به اروپا، از نظم پلیس وین الهام گرفت و “کنت دومونت فور”، یک ایتالیایی که در وین خدمت می‌کرد، را برای ایجاد این سازمان در ایران به کار گرفت.
اولین تابلو شهربانی تهران در ۱۶ ذی‌القعده ۱۲۹۵ ق. پس از ورود کنت به ایران، در خیابان الماسیه (باب همایون) نصب شد. بر روی این تابلو عبارت «اداره جلیله پلیس دارالخلافه و احتسابیه» نوشته شده بود که نشان می‌دهد در ابتدا شهربانی و شهرداری تهران به طور مشترک فعالیت می‌کردند. مدتی بعد، این اداره به وزارت نظمیه تبدیل شد.
در دوره علاءالدوله، مستشارانی برای ژاندارمری به خدمت گرفته شدند که با سرپرستی “وستداهل”، مستشار سوئدی، اصلاحاتی را در نظمیه انجام دادند. این مستشاران به آموزش اهمیت ویژه‌ای می‌دادند و مدارس ویژه‌ای برای آژان‌ها و افسران در تهران و قزوین تأسیس کردند. همچنین در این دوره، ژاندارمری و پلیس تأمینات (آگاهی) به سبک مدرن ایجاد شد.
دیگران چه می‌خوانند؟با ورود رضاخان به عرصه سیاست، نظمیه به وزارت جنگ منتقل شد. از تغییرات این دوره می‌توان به تغییر نام نظمیه به شهربانی و تغییر نام درجه‌ها و ساختارهای نظمیه اشاره کرد. در دوره پهلوی دوم، پلیس ایران به دو بخش مهم پلیس شهری (شهربانی) و ژاندارمری (مرزی و روستایی) تقسیم شده بود.
نیروی انتظامی پس از انقلاب
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کمیته انقلاب اسلامی نیز به عنوان یکی از ارکان حفظ نظم و امنیت به این مجموعه افزوده شد. در سال ۱۳۷۰، مجلس شورای اسلامی با ادغام این سه نهاد، تأسیس نیروی انتظامی واحد را تصویب کرد. امروز نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران با سرواژه «ناجا» شناخته می‌شود.
پلیس ایران، بر اساس قانون جدید، بخشی از ستاد نیروهای مسلح است و تحت نظارت وزارت کشور و تابع رهبری نظام می‌باشد. نیروی انتظامی شامل سه بخش فرماندهی، حفاظت و اطلاعات، و سازمان عقیدتی – سیاسی است.