اسم اعظم به اعتقاد شیعیان، یکی از نامهای خداست که با بر زبان آوردن آن هر خواستهٔ گوینده برآورده میشود. این اسم را کسی نمیداند، ولی در طول تاریخ کسانی مدعی دانستن آن شدهاند و روشهایی برای کشف آن پیشنهاد شدهاست. در زبان فارسی این ترکیب عربی به صورت ترجمهشدهٔ نام بزرگ هم آمدهاست.
کاربر گرامی اگر قلب پاک، نیت صاف و به اصطلاح سیم دل به پروردگار وصل باشد حتی گفتن کلمه خدا هم میتواند معجزه کند. چه طلب پرودگار برای ثروت باشد چه ازدواج چه هر حاجت دیگری. کافی است بنده مخلص او باشیم …
حقیقت و مفهوم اسم اعظم
بسیاری از مفسران، آن را بر اساس ظاهر روایات، مرکب از حروف و الفاظ دانسته اند.
برخی گفته اند: اسم اعظم، اسمی معین نیست بلکه هر اسمی را که بنده در حال استغراق در معرفت الهی و انقطاع فکر و عقل از غیر او بر زبان آورد، همان اسم اعظم است. (شرح اسماءاللّه الحسنی، ص۹۲؛ مصباح الشریعه، ص۱۳۳)
اما برخی دیگر، آن را اسمی معین دانسته اند که میان آنان دو دیدگاه وجود دارد:
دیدگاه اول:
این افراد پنهان بودن اسم اعظم را بدان جهت دانسته اند که مردم بر ذکر همه اسمای الهی مواظبت کنند به این امید که اسم اعظم نیز بر زبانشان جاری شود. (شرح اسماء اللّه الحسنی، ص. ۱۰۲)
شاید بتوان گفت؛ یکی از رازهای پنهان بودن اسم اعظم، مصون ماندن آن از دست نامحرمان و اغیار است و این خود نوعی تقدس و تنزیه اسم خداست.
دیدگاه دوم:
صاحبان این دیدگاه در تعیین اسم اعظم آرای گوناگونی دارند:
«اللّه».(جامع البیان، مج ۱۴، ج. ۲۸، ص. ۷۲؛ التفسیرالکبیر، ج. ۱، ص. ۱۱۵)
«هو» (شرح اسماء اللّه الحسنی، ص. ۹۴)؛
«الحیّ القیّوم» (شرح اسماء اللّه الحسنی، ص. ۹۹؛ مجمع البیان، ج. ۲، ص. ۶۹۶)
«ذوالجلال والإکرام»(شرح اسماء اللّه الحسنی، ص. ۱۰۰؛ مجمع البیان، ج. ۷، ص. ۳۴۹)
حروف مقطعه(شرح اسماء اللّه الحسنی، ص. ۱۰۰؛ جامع البیان، مج، ج. ۱، ص. ۱۳۰)
برخی اسم اعظم را از ۱۱ حرف «أهَمٌ، سَقَکٌ، حَلَعٌ، یَصٌ» مرکب و جامع عناصر چهارگانه (آتش، خاک، هوا و آب) دانسته اند.(فی ملکوت اللّه، ص. ۳۷)
علامه طباطبایی بر این باور است که هیچ یک از نام های خدا را نمی توان بزرگ تر از دیگر نام ها دانست؛ بلکه هر نامی را بنده از روی التجاء و انقطاع کامل از ماسوا بر زبان آورد و به آن توسل جوید، همان برای او اسم اعظم است. (علامه طباطبایی، المیزان، ج۸/ ۱۸۰-۱۸۶)
برخی نیز گفته اند اسم اعظم خدا، از جنس واژه و لفظ نیست بلکه مقامی است که هر کس روی این کرسی بنشیند، می توان به اذن خدا، کار خدایی انجام دهد. (جوادی آملی، تفسیر موضوعی قران کریم، جلد ۶، ص. ۲۶۶۳)
قویترین اسم اعظم خداوند برای ثروت و حاجت
طبق احادیق اسلام، رسول خدا فرمود: برای خدا هشت اسم وجود دارد که در ساق عرش و قلب خورشید و در بهشت و درخت طوبی نوشته شده و هرکس قبل از دعا آن ها را بگوید، دعایش مستجاب می شود. آن هشت اسم عبارت اند از:
- یا دائِمُ
- یا حَیُّ
- یا وتْرُ
- یا فردُ
- یا اَحدُ
- یا قَویُّ
- یاقَدیمُ
- یا قادر
همچنین لازم است بدانید که اسم مبارک الله ۹۸۰ بار در قرآن کریم امده که تمام صفات جلال و جمال و کمال در این نام جمع شده و مختص ذات مقدس الهی است. بنابراین هنگامی که نام الله گفته شود گویا تمام اسماء حسنی گفته شده است.
حدیث دیگری وجود دارد که طبق آن حضرت علی (ع) میفرمایند:
هرکس ۱۰۰ آیه از آیات قران را قرائت کند و بعد از آن هفت بار یا الله بگوید، اگر بر سنگی دعا کند خداوند تبارک و تعالی آن را بشکافد.
ذکر اسماء الحسنی برای ازدواج
خواندن ۱۲۹ مرتبه ذکر “یا لطیف” برای بخت گشایی دختری که در امر ازدواج تأخیر نموده است بسیار مجرب بوده و مشکل گشاست خصوصا اگر در هنگام سجده در نماز نافله خوانده شود. بهتر است با البسه تمیز و مطهر و با وضو و طهارت این نام شریف بر زبان آورده شود.
دعاهای اسم اعظم در قرآن و احادیث
اسم اعظم خدای تعالی اسمی است که شروع آن «الله» و پایانش «هو» می باشد و در حروف اسم اعظم نقطه ای نیست و خواندنش تغییر نمی یابد چه آن حروف زیر و زبر داشته باشند یا نداشته باشند و این اسم در قرآن مجید در «پنج آیه» مبارکه از پنج سوره موجود است، یعنی سوره های:«بقره ، آل عمران ، نساء ، طه و تغابن».
۱. آیات ۲۵۵ تا ۲۵۷ سوره بقره:
اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَ لا نَوْمٌ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یُحیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِما شاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ لا یَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظیمُ.
خدای یکتا که جز او هیچ معبودی نیست، زنده و قائم به ذات است، هیچ گاه خواب سبک و سنگین او را فرا نمی گیرد، آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است در سیطره مالکیّت و فرمانروایی اوست. کیست آنکه جز به اذن او در پیشگاهش شفاعت کند؟
آنچه را پیش روی مردم است و آنچه را پشت سر آنان است می داند. و آنان به چیزی از دانش او احاطه ندارند مگر به آنچه او بخواهد. تختش آسمان ها و زمین را فرا گرفته و نگهداری آنان بر او گران و مشقت آور نیست؛ و او بلند مرتبه و بزرگ است.
لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَکَ بِالْعُرْوَهِ الْوُثْقی لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ.
در دین، هیچ اکراه و اجباری نیست. مسلماً راه هدایت از گمراهی [به وسیله قرآن، پیامبر و امامان معصوم] روشن و آشکار شده است. پس هر که به طاغوت کفر ورزد و به خدا ایمان بیاورد، بی تردید به محکم ترین دستگیره که آن را گسستن نیست، چنگ زده است؛ و خدا شنوا و داناست.
اللَّهُ وَلِیُّ الَّذینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ وَ الَّذینَ کَفَرُوا أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُماتِ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فی ها خالِدُونَ.
خدا سرپرست و یار کسانی است که ایمان آورده اند؛ آنان را از تاریکی ها به سوی نورِ بیرون می برد. و کسانی که کافر شدند، سرپرستان آنان طغیان گرانند که آنان را از نور به سوی تاریکی ها بیرون می برند؛ آنان اهل آتش اند و قطعاً در آنجا جاودانه اند.
۲. آیات ۲ و ۳ سوره آل عمران:
اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ. نَزَّلَ عَلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِمَا بَیْنَ یَدَیْهِ وَ أَنْزَلَ التَّوْرَاهَ وَ الْإِنْجِیلَ. مِنْ قَبْلُ هُدًی لِلنَّاسِ وَ أَنْزَلَ الْفُرْقَانَ.
خدایی که نیست معبودی جز او زنده و پاینده که کتاب را به حق بر تو نازل فرمود و کتاب های پیشین را تصدیق کند و از پیش تورات و انجیل رانازل کرده که هدایتی است برای مردم و فرقان را نیز نازل فرمود .
۳. آیه ۸۷ سوره نسا:
اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ لَیَجْمَعَنَّکُمْ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهِ لاَ رَیْبَ فِیهِ وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِیثاً.
خدایی که نیست معبودی جز او و قطعاً شما را در روز قیامت گردآورد که شکی در آن نیست و کیست که در گفتار از خدا راستگوتر باشد.
۴. آیه ۸ سوره طه:
اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَی.
خدایی که نیست معبودی جز او و همه نامهای نیک از آن اوست.
۵. آیه ۱۳ سوره تغابن:
اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَ عَلَی اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ.
خدایی که معبودی جز او نیست و بر خدا باید توکل کنند مؤمنان.
بعضی آیه (« اَللهُ لا اِلهَ اِلّا هُوَ رَبُّ العَرشِ العظیم » در سورهٔ النَّمل آیه ۲۶) را هم جزو اسم اعظم دانسته اند.
شیخ مغربی گفته است هر که این ۵ آیه مبارکه را وِرد خود قرار دهد و هر روز ۱۱ بار بخواند هر آینه آسان شود.
دعای اسم اعظم از امام سجاد (ع)
سید بن طاووس در کتاب مهج الدعوات و منهج العبادات به نقل از امام سجاد (ع) می نویسد:
بیست سال از خداوند درخواست کردم که به من اسم اعظم را تعلیم دهد. پس در شبی ایستاده بودم و نماز می خواندم. چشم های من به خواب رفت و دیدم که جدم رسول خدا (ص) از روبرو می آمد. وقتی نزدیک من شد بین دو چشم مرا بوسید و گفت:از خداوند متعال چه خواسته بودی؟! گفتم: ای جد بزرگوارم! از خداوند خواستم تا اسم اعظم خود را نشانم بدهد.
پیامبر (ص) فرمودند:
ای پسرم! این دعا را بنویس. گفتم کجا بنویسم؟ فرمودند:با انگشت خود بر کف دستت بنویس؛ دعا این است:
یَا اللهُ یَا اللهُ یَا اللهُ وَحْدَکَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ
ای خدا! ای خدا! ای خدا! تو یگانه ای، تو یگانه ای، شریکی برای تو نیست،
أَنْتَ الْمَنَّانُ بَدِیعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ
تو بخشنده، پدید آورنده آسمان ها و زمین، صاحب بزرگی و بخشش،
وَ ذُو الْأَسْمَاءِ الْعِظَامِ وَ ذُو الْعِزِّ الَّذِی لَا یُرَامُ
صاحب نام های بزرگ و صاحب عزتی که مغلوب نمی گردد.
وَ إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ
خدای شما خدای یگانه است، نیست خدایی مگر او که بخشنده مهربان است
وَ صَلَّی اللهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِینَ
و رحمت خدا باد بر محمّد و بر همه آل او
سپس آنچه خواهی دعا کن.
امام سجاد (ع) فرمودند: «قسم به کسی که محمد (ص) را به راستی به پیامبری فرستاد؛ این دعا را تجربه نمودم و همان گونه بود که آن حضرت فرمودند».(مهج الدعوات و منهج العبادات، ص ۳۲۰- ۳۲۱)
دعای اسم اعظم امام علی (ع) که از حضرت خضر آموخت
علامه طبرسی در کتاب فخیم مجمع البیان در تفسیر سوره توحید، روایت زیر را از کتاب توحید صدوق آورده است.
امام علی(ع) فرمود:
«یک شب قبل از [جنگ]بدر، خضر(ع) را خواب دیدم و به او گفتم:چیزی به من بیاموز که با آن بر دشمنان، نصرت داده شوم.
گفت:بگو:یا هُوَ یا مَن لا هُوَ إلاّ هُوَ، ای او! ای آن که اویی جز او نیست!.
چون صبح شد، آن را برای پیامبر خدا باز گفتم. فرمود:
“ای علی! اسم اعظم به تو آموخته شده است”. در روز بدر، پیوسته این جمله بر زبانم بود».
امیر مومنان، «قل هو اللّه أحد» را خواند و، چون آن را تمام کرد، فرمود:
«قُل هُوَ اللّه ُ أحَدٌ»، ای او! ای آن که اویی جز او نیست! مرا بیامرز و بر گروه کافران، پیروزم گردان».
دعای اسم اعظم از سلمان فارسی
از سلمان فارسی روایت شده است هر کس ۱۰ روز بعد از نماز صبح قبل از اینکه با کسی سخن بگوید ۱۰ مرتبه دعای زیر را و بعد از آن سوره یس را بخواند هر حاجتی داشته باشد بی شک بر آورده می شود؛ به درستی که اسم اعظم الهی در این دعاست:
بسم الله الرحمن الرحیم
یا قَدیمُ یا دائِمُ یا حَیُّ یا قیّوم یا فَردُ یا وَتر یا واحِدُ یا اَحد
یا صَمَدُ یا مَن لَم یَلِد وَ لَم یولَد وَ لم یکن له کفواً اَحد
و صلّی الله عَلی مُحمَدٍ وَ آله اجمعین بِرَحمَتِکَ یا ارحمَ الرّاحمین(گوهر شب چراغ، ج۲، ص۱۸)
در آیات و روایات زیادی به وجود اسم اعظم اشاره شده و آمده است که اسم اعظم در اختیار پیامبران الهی و امامان معصوم(ع) بوده و افراد والا مقامی مانند آصف بن برخیا که توانست تخت بلقیس را از مسافت طولانی برای حضرت سلیمان( علیه السلام ) حاضر نماید نیز دارای بخشی از اسم اعظم بوده اند.(آگاهان به اسم اعظم، سؤال ۳۲۱۸)
فضیلت اسماء الحسنی اسمهای اعظم الهی
اولین رکن از پنج رکن اسلام، ایمان به خداست. ما به عنوان مسلمان بهتر است که نام های دیگر خداوند را یاد بگیریم. یادگیری و حفظ ۹۹ نام خداوند به ما کمک می کند تا راه صحیح ایمان به او را شناسایی کنیم.
الرحمن: بخشاینده
الرحیم: مهربان
الملک: پادشاه
القدوس: مقدس
السلام: پاک و سلامتی بخش عالم
المؤمن: اطمینان دهنده
المهیمن: نگهدارنده
العزیز: باشکوه
الجبار: توانگر
المتکبر: بسیار بزرگ
الخالق: آفریننده
البارئ: درست
المصور: نگارگر، صورتگر
الغفار: همیشه بخشاینده
القهار: فروکاهنده
الوهاب: نیک بخشاینده
الرزاق: همیشه روزی دهنده
الفتاح: گشاینده (پیروزکننده)
العلیم: داناترین
القابض: میراننده، بیرون کشنده جانها
الباسط: گستراننده، فراخ کننده روزی
الخافض: پست کننده، خوار کننده
الرافع: (به سوی خود) بالا برنده
المعز: عزیزکننده
المذل: خوارکننده
السمیع: شنواترین
البصیر: بیناترین
الحکم: دادگر
العدل: بینهایت عادل
اللطیف: آنکه بر بندگانش لطف دارد
الخبیر: آگاهترین
الحلیم: بسیار بردبار
العظیم: بیانتها
الغفور: بسیار بخشاینده
الشکور: بسیار سپاسگزار (پاداش دهنده بزرگ است مر عمل کوچک را)
العالی: بلند مرتبه
الکبیر: بزرگترین
الحفیظ: نگهدارنده
المقیت: خوراک دهنده
الحسیب: شمارنده
الجلیل: بسیار گرانقدر
الکریم: بسیار بخشنده
الرقیب: نگهبان، بیننده و آماده
المجیب: پاسخگو
الواسع: گسترده، پهناور
الحکیم: فرزانه، بسیار خردمند
الودود: دوست
المجید: بسیار لایق ستایش (در ذات و صفات خود عظیم و نسبت به بندگان بسیار با خیر و احسان است)
الباعث: برانگیزنده مردگان
الشهید: بیننده
الحق: راست، درست
الوکیل: عهده دار همه امور بندگان و موجودات
القوی: پرزور
المتین: سخت (و نیز پاینده)
الولی: دوست، یار و نگهبان
الحمید: ستوده
المحصی: شمارنده
المبدئ: نخستین آفریننده
المعید: بازگرداننده، دوباره زنده کننده
المحیی: زندگی بخش، هستی بخش
الممیت: میراننده، نابود کننده
الحی: زنده
القیوم: قائم به ذات (همه-آفرینندهای که کسی او را نیافرید)، پاینده
الواجد: یابنده
الماجد: بزرگوار
الواحد: یکتای بیهمتا
الاحد: یگانه (خدایی جز او نیست)
الصمد: بینیاز
القادر: توانا
المقتدر: تعیین کننده (قضا و قدر)، فراتر
المقدم: فراپیش کشنده
المؤخر: فراپس دارنده، پس گذارنده چیزها و نهنده آنها بجای آنها
الأول: نخستین، اول پدیدارکننده وجود
الأخر: واپسین، آخر فناکننده موجود
الظاهر: آشکار(پدیدار، هویدا)، همیشه پیروز
الباطن: پنهان، همه دربرگیرنده
الوالی: یگانه سرپرستی که همه ولایتها از اوست
المتعالی: خود ستوده
البر: نیکوترین
التواب: همیشه توبه پذیر
المنتقم: انتقام گیر
العفو: درگذرنده(آمرزنده)، ناپدیدکننده گناهان
الرؤوف: بسیار دلسوز و مهربان
مالک الملک: فرمانروای جهان
ذوالجلال و الاکرام: دارای شکوه و بخشش
المقسط: عادل
الجامع: گردآورنده
الغنی: توانگر
المغنی: بینیاز کننده، بسنده
المانع: بازدارنده
الضار: آزار دهنده (این صفت تنها در احادیث یافت میشود)
النافع: سودمند
النور: روشنی
الهادی: رهنما
البدیع: سنجش ناپذیر، آفریننده
الباقی: ماندگار و واگردان نشدنی (تغییر ناپذیر)
الوارث: مالک نهایی تمام مخلوقات
الرشید: راهنما، آموزگار و دانای بیخطا
الصبور: شکیبا
دعایی که ۲۵۵ بار اسم اعظم خداوند است
این دعا حتما باید با وضو و طهارت خوانده شود. اسم دعا، دعای مشلول در مفاتیح جنان است. این دعا را باید به ترتیب زیر بخوانید:
- چهل روز روزی ۱ بار
- بیست روز روزی ۲ بار
- هفت روز روزی ۳ بار
در این دعا ۲۵۵ بار اسم اعظم خداوند است، نامی که با آن هر دعایی به استجابت میرسد، هر بیماری شفا میابد، هر نیازی برآورده میشود، هر شکسته ای ترمیم میشود، هر بینوایی به نوا میرسد، هر بدهکاری ادا میشود، هر چشم زخمی رفع می شود، هر گناهی آمرزیده میشود، و هر عیبی پوشیده میماند، هر بخت بسته ایی گشایش ایجاد میشود، هر گمراهی به راه خدا کشانده میشود و هر کاهلنماز و سست دینی به سوی خدا کشیده میشود.
کدهای اسم اعظم
به حضرت موسی چهار حرف و به حضرت ابراهیم هشت حرف و به حضرت نوح پانزده حرف و به حضرت آدم بیست و پنج حرف اعطا شد. و خداوند متعال همه آنها را برای حضرت محمد، صلی الله علیه وآله، جمع فرمود و اسم اعظم الله هفتاد و سه حرف دارد که به حضرت محمد، صلی الله علیه و آله، هفتاد و دو حرف آن داده شده و یک حرف از ایشان نهان داشته شده است» .
اما اسم اعظم، به حسب مقام الوهیت و واحدیت، اسم جامع همه اسماء الهی است؛ جامعیّت مبدأ و اصل اشیاء نسبت به آنها (مانند نسبت هسته درختان به شاخهها و برگها) یا مانند اشتمال کل بر جزئیاتش (مانند نسبت لشکر به دستهها و افرادش). این اسم به اعتبار اول و بلکه به اعتبار دوم حاکم بر جمیع اسماء است و جمیع اسماء مظهر آن محسوب میشوند و ذاتاً بر تمام مراتب الهی مقدم است.
این اسم به طور کامل، به حسب حقیقتش، بر هبچ کس جز خود خداوند و برای بندهای از بندگانش که میپسندد و مظهر تام اوست یعنی صورت حقیقت انسانی که صورت همه عوالم و مربوب این اسم میباشد تجلّی نمیکند و در نوع انسان هیچکس وجود ندارد که این اسم آن چنان که هست بر او تجلّی کند جز حقیقت محمدیه، صلی الله علیه و آله، و اولیای آن حضرت که در روحانیّت با ایشان متّحدند.
و این همان غیبی است که خداوند بندگان پسندیده خود را از ندانستن آنها استثناء فرموده است. در روایت کافی آمده است: « والله لمحمد (ص) ممّن ارتضاه؛ قطعا، ً حضرت محمد، صلی الله علیه وآله، از زمره کسانی است که خداوند او را پسندیده است» .