ورزش کردن و سلامت جسمی یکی از مهمترین ابعاد رسیدن به مدارج بالا چه از نظر معنوی و چه از نظر دنیوی است. انسان می‌تواند با انجام ورزش‌های روزانه به سلامت و تندرستی در سال‌های بعد برسد. همه ما شنیده‌ایم که پزشکان میگویند ورزش کلید سلامتی است. پیامبر اکرم در جایی می‌فرمایند:
“المُؤمِنُ القَوِیُّ خَیرٌ و أحَبُّ إلَی اللَّهِ مِنَ المُؤمِنِ الضَّعیفِ”
نیرومند نزد خداوند بهتر و محبوبتر است از مؤمن ضعیف
اهمیت تندرستی و سلامتی از قدیم و الایام در بین بزرگان جایگاه ویژه‌ای داشته و ضرب المثل‌ها و اصطلاحات فراوانی برای آن ذکر شده است. در اینجا به مجموعه ای از اصطلاح و ضرب المثل درباره ورزش و سلامتی در زبان فارسی و دیگر کشورهای دنیا خواهیم پرداخت، همراه دیبامگ باشید.
دانش آموزان کلاس سوم می‌توانند از انواع اصطلاح و ضرب المثل درباره ورزش استفاده نمایند.
ضرب المثل درباره ورزش و تندرستی
۱. عقل سالم در بدن سالم
معنی: هرگاه جسم سالم و نیرومند باشد، فکر هم خوب کار می کند.
۲. حضرت سعدی در کتاب بوستان باب اول می‌فرمایند:
چو پرورده باشد، پسر در شکار
نترسد چو پیش آیدش کارزار
به کشتی و نخجیر و آماج و گوی
دلاور شود مرد پرخاشجوی
معنی: اگر جوانان در شکار آموزش دیده باشند، از جنگ نمی ترسند. آنسان ها با تمرین کشتی و شکار و تیراندازی و چوگان بازی پهلوان می شوند.
۳. آنکه تندرستی دارد امید دارد و آنکه امید دارد همه چیز دارد.
معنی: تندرستی و سلامتی منشا همه خوبی‌ها و پاکی‌هاست. کسی که تندرست باشد امید به آینده خواهد داشت و داشتن امید یعنی داشتن آینده
۴. به ورزش گرای و سرافراز باش
که فرجام سستی، سرافکندگی است
ملک الشعرای بهار
۵. ز نیرو بود مرد را راستی
ز سستی کژی زاید و کاستی
معنی: یعنی با انجام حرکات ورزشی، فرد سرحال خواهد شد و با تنبلی، سستی و کسلی بر او غلبه خواهد کرد. این ابیات از سروده‌های فردوسی بزرگ است.
۶. تنت به ناز طبیبان نیازمند مباد
معنی: این مصرع از حافظ اشاره به عدم نیاز به مراجعه به طبیب برای درمان بیماری دارد. یعنی همواره آرزوی صحت و سلامتی کردن
۷. سحر خیز باش تا کامروا باشی
معنی: این ضرب المثل اشاره به سحرخیز بودن و اهمیت زود از خواب بلند شدن در زندگی روزانه دارد. هر چه زودتر از خواب بیدار شوی در طول روز سرحال تر خواهی بود.
این مثل یکی از امثال و حکم معروف ایرانی هاست که به روایتی از بزرگمهر وزیر دانای عهد ساسانی بر می‌گردد.
۸. قدر عافیت کسی داند که به مصیبتی گرفتار آید
معنی: یعنی انسان وقتی ارزش واقعی نعمت‌هایی که دارد مثل سلامتی، راحتی، حضور عزیزان و خانواده و … را می‌فهمد که دچار مشکل و گرفتاری شده باشد یا آنها را از دست بدهد.
۹. گر به سر نفس خود امیری مردی
گر به دگری خرده نگیری مردی
مردی نبود فتاده را پای زدن
گر دست فتاده ای بگیری مردی
معنی: شاعر این شعر زیبا ختایی است. مفهوم آن اشاره به افتادگی و جوانمردی در مواجه با مردم ضعیف و ناتوان دارد.
اصطلاح در مورد ورزش
۱. گل به خودی زدن
معنی: این عبارت، تبدیل به اصطلاحی شده است و به عنوان یک استعاره، زمانی به کار می‌رود که یک شخص کاری انجام دهد که منجر به ضرر دیدن خودش شود.
۲. طرف از مرحله اوته
معنی: اوت اصطلاحی است در ورزش به معنای خارج شدن از محدوده بازی. این ضرب المثل که به تازگی وارد اصطلاحات عموم مردم شده بدین معنی است که شخص در جریان کار نبوده و از موضوع اطلاعی ندارد.
۳. یارو سرش به تهش پنالتی می‌زنه.
معنی: این ضرب المثل هم مانند ضرب المثل‌های قبلی از ورزش فوتبال وارد زبان ما شده و اشاره به دست و پا چلفتی بودن فرد دارد.
۴. شلنگ تخته انداختن
معنی: بالا و پایین جستن و رقص بی قاعده و حرکات مستانه و غیرعادی کردن
شلنگ تخته دراصل نوعی حرکت ورزشی در زورخانه و بخشی از مشق کشتی گیری بوده است که به ترتیب خاص بر روی تخته ای که بدین منظور ساخته شده بوده، انجام می شده است. اما بعدها رفته رفته با از میان رفتن رسم شاطری و عیاری این نوع ورزش نیز متروک شد.
۵. میانداری کردن
معنی: اداره و رهبری کردن گروهی، میانداری اصطلاحی در ورزش زورخانه‌ای است.
۶. این گوی و این میدان
معنی: در مواردی که بخواهند برای انجام کاری، فرصتی در اختیار کسی قرار دهند می گویند.
۷. آب نمی بینه اگر نه شناگر قابلی است
معنی: فرصتی به دست نمی آورد و گرنه جوهر و توان انجامش را دارد.
۸. سنگ بزرگ علامت نزدن است
معنی: این ضرب المثل بدین معناست که کسی ادعای بزرگی را میکند که توانایی انجام آن را ندارد. سنگ در این ضرب المثل همان سنگ زورخانه است.
۹. کنار گود نشستن
معنی: یعنی از بیرون به ماجرایی نگاه کردن. گود همان میدان زورخانه است که افراد در آن به مبارزه یا ورزش می‌پرداختند.
۱۰. همه فن حریف
معنی: در زورخانه، «همه فن حریف» به شخصی اطلاق می شود که تمام فنون را به درستی می‌داند. این از اصطلاحات زورخانه است که امروزه فراوان در زبان فارسی به کار برده می‌شود و مثل «فلانی همه فن حریفه» به معنی کسی است که در تمام امور سر رشته دارد.
ضرب المثل درباره ورزش و سلامتی در کشورهای مختلف
تندرستی، تاجی است بر سر انسان سالم، ولی هیچ کس جز یک بیمار، این تاج را نمی بیند. (ضرب المثل مصری)
Keep your eye on the ball and your head in the game
مفهوم: به معنای تمرکز و توجه کامل به وظایف و مسئولیت‌ها است. این عبارت معمولاً در زمینه‌های ورزشی به کار می‌رود، اما مفهوم آن می‌تواند به موقعیت‌های مختلف زندگی نیز تعمیم یابد.
♣♣♣
It is a bad game where nobody wins (ضرب المثل ایتالیایی)
این یک بازی بد است که در آن هیچ کس برنده نمی شود
مفهوم: اگر در یک موقعیت، هیچ‌کس نتواند به موفقیت برسد، آن وضعیت به عنوان یک “بازی بد” تلقی می‌شود و باید به دنبال راه‌حل‌ها یا تغییراتی بود که به همه طرف‌ها کمک کند تا به نتایج مثبت دست یابند.
♣♣♣
He who leaves the game, loses
کسی که بازی را ترک کند، بازنده است
♣♣♣
In the game no one is brother to others
در بازی هیچ کس برادر دیگری نیست
مفهوم: به معنای این است که در موقعیت‌های رقابتی، افراد باید به‌طور جدی و بدون در نظر گرفتن روابط شخصی یا دوستی‌ها، با یکدیگر رقابت کنند.
♣♣♣
What is sport to the boy is the death of the bird (ضرب المثل هندی)
آنچه برای پسربچه ورزش است برای پرنده مرگ است (اشاره به تیر و کمان و زدن پرنده دارد)
مفهوم: به معنای این است که آنچه برای یک فرد ممکن است سرگرمی یا تفریح باشد، می‌تواند برای فرد دیگری عواقب جدی و حتی مرگبار داشته باشد.