حضرت فاطمه (س) دختر حضرت محمّد (ص) و ملقّب به زهرا است (به عربی: فاطِمَةُ الزَّهراء بنت محمّد؛ زادهٔ ۲۰ جمادی‌الثانی بین ۳۵ تا ۴۵ عام‌الفیل برابر ۱۸ تا ۸ پیش از هجرت در مکّه – درگذشتهٔ ۱۳ جمادی‌الاول یا ۳ جمادی‌الثانی ۱۱ هجری قمری در مدینه) دختر حضرت محمّد(ص) و خدیجه، همسر علی بن ابی‌طالب (ع)، و مادر حسن بن علی (ع)و حسین بن علی (ع) است.
زندگینامه کوتاه حضرت فاطمه زهرا (س)
در این قسمت به طور خلاصه به نسب خانوادگی، تاریخ تولد، ازدواج و نحوه شهادت حضرت فاطمه زهرا خواهیم پرداخت.
پدر و مادر حضرت فاطمه (س)
پدر حضرت فاطمه پیامبر اکرم (ص) خاتم پیامبران الهی و برترین مخلوق خداوند و و مادر ایشان خدیجه بنت خویلد (س) بود. حضرت خدیجه اولین زنی بود که به اسلام روی آورد و تمام ثروت خود را در راه اسلام و مسلمانان صرف کرد. خدیجه در دوران جاهلیت و دوران پیش از ظهور اسلام نیز به پاکدامنی مشهور بود، تا جایی که از او به طاهره (پاکیزه) یاد می‌شد.
تولد حضرت فاطمه زهرا (س)
حضرت فاطمه زهرا (س) در روز ۲۰ جمادی‌الثانی سال پنجم بعد از بعثت (مشهور به سنه الاحقافیه؛ یعنی سالی که سوره احقاف نازل شد) در شهر مکه در خانه حضرت خدیجه بین زقاق العطارین و زقاق الحجر در نزدیکی مسعی به دنیا آمد. البته شیخ مفید و کفعمی سال تولد حضرت فاطمه (س) را سال دوم بعثت می‌دانند.
مطابق با برخی روایات رسول خدا (ص) قبل از انعقاد نطفه حضرت زهرا (س) از سوی خدا مامور شد که چهل شبانه روز از حضرت خدیجه (س) فاصله بگیرد و خانه را ترک نموده در مکانی معتکف گردد.
آن حضرت این ایام را به روزه و عبادت سپری نمود و در پایان این اعتکاف چهل روزه جبرئیل بر رسول خدا فرود آمد و در حالی که طعامی با خود به همراه آورده بود، به پیامبر گفت: «به فرمان خداوند با این طعامی که به دستور خدا از بهشت برای تو آورده‌ام افطار کن.»
پس رسول خدا با آن غذا افطار نمود و پس از افطار به سوی خانه خدیجه روان شد و همان شب نطفه پاک فاطمه منعقد گردید.
در روایتی آمده است که رسول خدا (ص) در دوران حمل حضرت زهرا (س) توسط خدیجه به او فرمود: «ای خدیجه! جبرئیل مرا بشارت داده که او دختر است، و گفته که او منشأ نسلی پاک و مبارک است و خداوند تبارک و تعالی مقدّر نموده که نسل من از طریق او برقرار و پایدار بماند، و مقرر فرموده که فرزندان او پس از انقطاع وحی امام و خلیفه خدا در زمین باشند.»
ازدواج و فرزندان حضرت فاطمه
وقتی حضرت زهرا (س) به سن ازدواج رسید، افراد زیادی از صحابه پیامبر (ص) و بزرگان و سرشناسان مسلمان از ایشان خواستگاری کردند. از جمله این افراد ابوبکر و عمر بودند، لیکن پیامبر اسلام (ص) در جواب آنان فرمودند: “در مورد فاطمه منتظر فرمان الهی هستم.”
پس از آن، خویشاوندان از علی (ع) خواستند تا حضرت زهرا (س) را از پیامبر خواستگاری کند؛ لذا علی (ع) شخصا به حضور پیامبر (ص) شرفیاب شد؛ ولی شرم و حیا مانع از سخن گفتن ایشان گردید. پیامبر (ص) پرسید: اباالحسن چه می‌خواهی؟ و علی (ع) همچنان ساکت بود تا پیغمبر (ص) سه بار سؤال خود را تکرار نمود.
سپس فرمود: گویا فاطمه (س) را می‌خواهی؟ علی (ع) جواب داد: آری. با شنیدن این خبر چهره مبارک پیامبر (ص) از شادمانی برافروخت و به روی علی (ع) خندید و فرمود: آیا چیزی داری که مهریه فاطمه قرار دهی؟ عرض کرد: حال من بر شما پوشیده نیست. جز شمشیر و شتر آبکش و زره چیزی ندارم.
پیامبر (ص) فرمودند: شمشیر را برای جهاد و شتر را برای آب دادن به نخل‌های خرما و بارکشی در سفر می‌خواهی، همان زره را مهر قرار بده؛ و بنابر نقل دیگر پیامبر (ص) به علی (ع) فرمود: “پیش از تو کسانی به خواستگاری او آمده اند، اما دخترم نپذیرفته است.”
سپس به خانه رفت و به دخترش فرمود: “علی تو را از من خواستگاری کرده است، تو پیوند و سبقت او در اسلام را می‌دانی و از فضیلت او آگاهی.” حضرت زهرا (س) بدون آن که صورت خود را برگرداند، خاموش ماند. پیامبر (ص)، چون آثار خشنودی را در چهره او دید، فرمود: الله اکبر، سکوتها، اقرارها، سکوت او نشانه رضایت اوست.
او صاحب دو پسر به نام‌های حسن (ع) و حسین (ع) و دو دختر به نام‌های ام‌کلثوم و زینب (س) شد و زمانی که برای پنجمین فرزند خودش حامله بود بر اثر ضربه‌ای که به سینه او وارد شد این فرزند را که محسن نام داشت از دست داد. با توجه به این که همه ائمه معصوم ما غیر از امام علی (ع) از طریق حضرت فاطمه (س) به حضرت محمد (ص) می‌رسند به ایشان «ام الائمه» می‌گویند.
ماجرای فدک
ماجرای گرفتن فدک توسط ابوبکر از حضرت فاطمه، پس از وفات پیامبر (ص) اتفاق افتاد. ابوبکر با تکیه بر حدیثی از پیامبر که گفته شده راوی آن فقط خود ابوبکر بوده است، مدعی شد انبیا از خود ارثی بجا نمی‌گذارند؛ اما حضرت فاطمه پاسخ داد که پیامبر (ص) پیش از وفاتشان، فدک را به او بخشیده و امام علی (ع) و ام‌ایمن را بر این سخنش شاهد آورد. بنابر نظر علمای شیعه و برخی از علمای اهل سنت این بخشیدن هنگامی بود که آیه ذوی القربی نازل شد و به پیامبر دستور داد حق ذوی القربی را بدهد.
پس از این اتفاق حضرت فاطمه فرمود: افرادى كه عهد خدا و پیامبر خدا را درباره امیرالمومنین على علیه السلام شكستند و در حق من ظلم كرده و ارثیه‌ام را گرفتند و نامه پدرم را نسبت به فدک پاره كردند، نباید بر جنازه من نماز بگذارند. (بیت الا حزان : ص ۱۱۳)
بیماری حضرت فاطمه (س)
زمانی که پیامبر اسلام (ص) از دنیا رفت برخلاف دستور ایشان خلفای سه‌گانه با امام علی (ع) بیعت نکردند و برای این که ایشان را برای بیعت با ابوبکر ببرند درب خانه امام علی (ع) را آتش زدند و آن را شکستند. در این بین ضرباتی به حضرت فاطمه (س) وارد شد که باعث بیماری و زمین‌گیر شدن ایشان و سقط فرزندش شد.
شهادت حضرت فاطمه (س)
حضرت زهرا (س) در روز سوم جمادی‌الثانی سال ۱۱ هجری قمری به شهادت رسیدند. علت شهادت حضرت فاطمه بر اثر ضربات و لطماتی که به ایشان وارد شده بود. در مورد تاریخ شهادت حضرت فاطمه (س) نقل‌قول‌های مختلفی وجود دارد که بعضی ۷۵ روز و بعضی ۹۵ روز بعد از رحلت پیامبر (ص) را صحیح می‌دانند.
حضرت فاطمه (س) در زمان شهادت ۱۸ سال بیشتر نداشت. ایشان وصیت کرده بود که مراسم غسل و خاک‌سپاری‌اش به صورت شبانه و مخفیانه باشد و کسی از محل دفن حضرت فاطمه (س) باخبر نشود. همچنین ایشان در آخرین لحظات عمرشان به حضرت علی چنین سفارش کردند: پس از من با دختر خواهرم اءمامه ازدواج نما، چون كه او نسبت به فرزندانم مانند خودم دلسوز و متدیّن است. همانا مردان در هر حال نیازمند به زن مى‌باشند. (بحارالا نوار: ج ۴۳، ص ۱۹۲)
حضرت فاطمه زهرا (س) از زنان پاکدامنی بودند که تا ابد نامشان جاویدان خواهد ماند. از تحقیق در مورد حضرت فاطمه می‌توانید برای ارائه در انواع پایه‌های تحصیلی مانند سوم، چهارم، پنجم و … نیز بهره ببرید.