خواندن دعاها و سوره‌های قرآن برای ارواح درگذشتگان نه تنها به آنها آرامش می‌دهد، بلکه ثواب زیادی نیز برای خواننده به همراه دارد. این عمل می‌تواند در ایام سوگواری و همچنین در سایر زمان‌ها انجام شود و موجب آرامش روح متوفی گردد. در این مقاله از دیبامگ مجرب ترین دعاها و اذکار را برای ارامش و شادی روح اموات آورده ایم.
بهترین دعا برای میت تازه فوت شده
یکی از دعاهایی که برای اموات تازه فوت شده بسیار مورد تاکید است؛ خواندن ادعیه ای از صحیفه سجادیه است که برای میت ارزش معنوی و ثواب بسیار به همراه دارد.
۱- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِک وَ رَسُولِک، وَ أَهْلِ بَیتِهِ الطَّاهِرِینَ، وَ اخْصُصْهُمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِک وَ رَحْمَتِک وَ بَرَکاتِک وَ سَلَامِک.
۲- وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَی بِالْکرَامَهِ لَدَیک، وَ الصَّلَاهِ مِنْک، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
۳- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْهِمْنِی عِلْمَ مَا یجِبُ لَهُمَا عَلَی إِلْهَاماً، وَ اجْمَعْ لِی عِلْمَ ذَلِک کلِّهِ تَمَاماً، ثُمَّ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا تُلْهِمُنِی مِنْهُ، وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیمَا تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ حَتَّی لَا یفُوتَنِی اسْتِعْمَالُ شَیءٍ عَلَّمْتَنِیهِ، وَ لَا تَثْقُلَ أَرْکانِی عَنِ الْحَفُوفِ فِیمَا أَلْهَمْتَنِیهِ.
۴- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ کمَا شَرَّفْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کمَا أَوْجَبْتَ لَنَا الْحَقَّ عَلَی الْخَلْقِ بِسَبَبِهِ.
۵- اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَهَابُهُمَا هَیبَهَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ، وَ أَبَرُّهُمَا بِرَّ الْأُمِّ الرَّءُوفِ، وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَی وَ بِرِّی به هما أَقَرَّ لِعَینِی مِنْ رَقْدَهِ الْوَسْنَانِ، وَ أَثْلَجَ لِصَدْرِی مِنْ شَرْبَهِ الظَّمْآنِ حَتَّی أُوثِرَ عَلَی هَوَای هَوَاهُمَا، وَ أُقَدِّمَ عَلَی رِضَای رِضَاهُمَا وَ أَسْتَکثِرَ بِرَّهُمَا بی‌وَ إِنْ قَلَّ، وَ أَسْتَقِلَّ بِرِّی به هما وَ إِنْ کثُرَ.
۶- اللَّهُمَّ خَفِّضْ لَهُمَا صَوْتِی، وَ أَطِبْ لَهُمَا کلَامِی، وَ أَلِنْ لَهُمَا عَرِیکتِی، وَ اعْطِفْ عَلَیهِمَا قَلْبِی، وَ صَیرْنِی به هما رَفِیقاً، وَ عَلَیهِمَا شَفِیقاً.
۷- اللَّهُمَّ اشْکرْ لَهُمَا تَرْبِیتِی، وَ أَثِبْهُمَا عَلَی تَکرِمَتِی، وَ احْفَظْ لَهُمَا مَا حَفِظَاهُ مِنِّی فِی صِغَرِی.
۸- اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّی مِنْ أَذًی، أَوْ خَلَصَ إِلَیهِمَا عَنِّی مِنْ مَکرُوهٍ، أَوْ ضَاعَ قِبَلِی لَهُمَا مِنْ حَقٍّ فَاجْعَلْهُ حِطَّهً لِذُنُوبِهِمَا، وَ عُلُوّاً فِی دَرَجَاتِهِمَا، وَ زِیادَهً فِی حَسَنَاتِهِمَا، یا مُبَدِّلَ السَّیئَاتِ بِأَضْعَافِهَا مِنَ الْحَسَنَاتِ.
۹- اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیا عَلَی فِیهِ مِنْ قَوْلٍ، أَوْ أَسْرَفَا عَلَی فِیهِ مِنْ فِعْلٍ، أَوْ ضَیعَاهُ لِی مِنْ حَقٍّ، أَوْ قَصَّرَا بی‌عَنْهُ مِنْ وَاجِبٍ فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا، وَ جُدْتُ بِهِ عَلَیهِمَا وَ رَغِبْتُ إِلَیک فِی وَضْعِ تَبِعَتِهِ عَنْهُمَا، فَإِنِّی لَا أَتَّهِمُهُمَا عَلَی نَفْسِی، وَ لَا أَسْتَبْطِئُهُمَا فِی بِرِّی، وَ لَا أَکرَهُ مَا تَوَلَّیاهُ مِنْ أَمْرِی یا رَبِّ.
۱۰- فَهُمَا أَوْجَبُ حَقّاً عَلَی، وَ أَقْدَمُ إِحْسَاناً إِلَی، وَ أَعْظَمُ مِنَّهً لَدَی مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ، أَوْ أُجَازِیهُمَا عَلَی مِثْلٍ، أَینَ إِذاً- یا إِلَهِی- طُولُ شُغْلِهِمَا به تربیتی! وَ أَینَ شِدَّهُ تَعَبِهِمَا فِی حِرَاسَتِی! وَ أَینَ إِقْتَارُهُمَا عَلَی أَنْفُسِهِمَا لِلتَّوْسِعَهِ عَلَی!
۱۱- هَیهَاتَ مَا یسْتَوْفِیانِ مِنِّی حَقَّهُمَا، وَ لَا أُدْرِک مَا یجِبُ عَلَی لَهُمَا، وَ لَا أَنَا بِقَاضٍ وَظِیفَهَ خِدْمَتِهِمَا، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعِنِّی یا خَیرَ مَنِ اسْتُعِینَ بِهِ، وَ وَفِّقْنِی یا أَهْدَی مَنْ رُغِبَ إِلَیهِ، وَ لَا تَجْعَلْنِی فِی أَهْلِ الْعُقُوقِ لِلْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ یوْمَ تُجْزی کلُّ نَفْسٍ بِما کسَبَتْ وَ هُمْ لا یظْلَمُونَ.
۱۲- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ذُرِّیتِهِ، وَ اخْصُصْ أَبَوَی بِأَفْضَلِ مَا خَصَصْتَ بِهِ آبَاءَ عِبَادِک الْمُؤْمِنِینَ وَ أُمَّهَاتِهِمْ، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
۱۳- اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکرَهُمَا فِی أَدْبَارِ صَلَوَاتِی، وَ فِی إِنًی مِنْ آنَاءِ لَیلِی، وَ فِی کلِّ سَاعَهٍ مِنْ سَاعَاتِ نَهَارِی.
۱۴- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اغْفِرْ لِی بِدُعَائِی لَهُمَا، وَ اغْفِرْ لَهُمَا بِبِرِّهِمَا بی‌مَغْفِرَهً حَتْماً، وَ ارْضَ عَنْهُمَا به شفاعتی لَهُمَا رِضًی عَزْماً، وَ بَلِّغْهُمَا بِالْکرَامَهِ مَوَاطِنَ السَّلَامَهِ.
۱۵- اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُک لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِی، وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُک لِی فَشَفِّعْنِی فِیهِمَا حَتَّی نَجْتَمِعَ بِرَأْفَتِک فِی‌دار کرَامَتِک وَ مَحَلِّ مَغْفِرَتِک وَ رَحْمَتِک، إِنَّک ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ، وَ الْمَنِّ الْقَدِیمِ، وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ.»
دعا برای آرامش روح مرده
طبق روایات قرائت سوره حمد و قرائت ۷ با سوره قدر تاثیرات مطلوبی در آرامش روح اموات خواهد داشت:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ﴿۱﴾
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ ﴿۲﴾
الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ﴿۳﴾
مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ ﴿۴﴾
إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ ﴿۵﴾
اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ ﴿۶﴾
صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضَّالِّینَ ﴿۷﴾
اینک می خوانیم ۷ مرتبه سوره قدر را:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ ﴿۱﴾
وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَهُ الْقَدْرِ ﴿۲﴾
لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ ﴿۳﴾
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَهُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ ﴿۴﴾
سَلَامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ ﴿۵﴾
آیت الکرسی نیز از جمله آیاتی است که به عنوان ادعیه ای موثر برای برای آرامش اموات مورد تاکید بسیاری از بزرگان دین بوده و خواندن آن را برای شادی روح اموات توصیه نموده اند:
بسم الله الرحمن الرحیم
اللّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَ لاَ نَوْمٌ
لَّهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأَرْضِ
مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ مَا خَلْفَهُمْ
وَ لاَ یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء
وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضَ وَ لاَ یَوُودُهُ حِفْظُهُمَا
وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ
لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ
فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُومِن بِاللّهِ
فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَهِ الْوُثْقَیَ لاَ انفِصَامَ لَهَا
وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ
اللّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُواْ یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّوُرِ
وَالَّذِینَ کَفَرُواْ أَوْلِیَآوُهُمُ الطَّاغُوتُ
یُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُمَاتِ
أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ
صدق الله العلی العظیم
دعای اهل قبور دعایی است که توسط امام علی (ع) روایت شده و مخصوص فرد تازه فوت شده است. متن این دعا این گونه می باشد:
“بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، اَلسَّلامُ عَلى اَهْلِ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ،
مِنْ اَهْلِ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، یا اَهْلَ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، بِحَقِّ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، کَیْفَ وَجَدْتُمْ قَوْلَ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ،
مِنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، یا لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، بِحَقِّ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، اِغْفِرْ لِمَنْ قالَ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ،
وَاحْشُرْنا فى زُمْرَهِ مَنْ قالَ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ، عَلِىٌّ وَلِىُّ اللهِ.”
ذکر برای آرامش اموات
قطعا اولین ذکری که به ذهن می رسد، ذکر صلوات و فاتحه می باشد.
پس از آن سوره های مختلفی از قرآن که در روایات مختلفی آمده به ذهن می آید. سوره هایی همچون یس، الرحمن، واقعه، تبارک، صافات، احزاب از جمله آنها است.
هر کس در قبرستان، سوره یس را تلاوت کند، عذاب اهل قبر آن قبرستان کم می شود و به تعداد مردگان، ثواب برای قاری آن نوشته شود و بلاهای دنیا و عذاب های آخرت از او دفع گردد و به همین جهت این سوره را “دافعه” می نامند.
همچنین امام صادق (علیه السلام) فرمودند: سوره “تبارک” بالای سر قبر میت خوانده شود تا موجب رفع عذاب قبر از او گردد.
در این میان خواند سوره قدر نیز در روایت تاکید شده بطوریکه در حدیثی از امام رضا (علیه السلام) آمده: “هر مومنی که قبر مومن دیگری را زیارت کند و بر مزار او هفت مرتبه سوره مبارکه “قدر” بخواند، خداوند هر دو را می‌آمرزد.
از پیغمبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است: “هیچ مرد و زن مومن از اول روزگار تا روز قیامت نیست جز آنکه شفیع آن کسی است که در میان دعایش چنین بگوید: اللَّهُمَ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ”
خواندن سوره حمد و سپس ۷ مرتبه “انا انزلناه” و ۳ مرتبه معوذتین (سوره های فلق و ناس) و ۳ مرتبه آیت الکرسی
از امام حسین (علیه السلام) نقل شده است که هر کس داخل قبرستان شود و بگوید: “اَللّهُمَّ رَبَّ هذِهِ الاَرْواحِ الْفانِیَهِ، وَالاَجْسادِ الْبالِیَهِ، وَالْعِظـامِ النَّخِرَهِ الَّتى خَرَجَتْ مِنَ الدُّنْیا وَهِىَ بِکَ مُؤْمِنَهٌ، اَدْخِلْ عَلَیْهِمْ رَوْحاً مِنْکَ، وَسَـلامـاً مِنّى؛ خدایا! اى پروردگار! این روان هاى از دنیا رفته و پیکرهاى پوسیده و استخوان هاى متلاشى شده اى که از دنیا بیرون رفته اند در حال ایمان به تو بفرست بر آنها رحمت (و آمرزشى) از جانب خود و سلامى از من.” خداوند متعال به میزان عدد خلقتش از زمان خلقت آدم تا قیامت برای او حسنه می نویسد.
در روایات دعای بیست و چهارم صحیفه سجادیه نیز از جمله دعاها و ذکرهایی است که خواندن آن برای اموات مخصوصا پدر و مادر از دنیا رفته توصیه شده است.
ذکر “لا إله إلّا اللّه” را بدون شک می توان به عنوان ذکری موثر برای شادی اموات معرفی نموده و در زمره بهترین اذکار برای آرامش اموات قرار داد. در روایتی از حضرت محمد (ص) آمده است: برای اموات خویش ذکر “لا إله إلّا اللّه”را تلقین نموده و موجبات آمرزش گناهانشان را فراهم آورید.
همچنین سید ابن طاووس در “مصباح الزائر” گفته: چون زیارت اهل ایمان را قصد کنى، شایسته است روز پنجشنبه باشد وگرنه که هر وقت که خواستى و کیفیت زیارت ایشان چنین است که رو به جانب قبله نمایى و دست خود را بر قبر گذارى و بگویى: “اللَّهُمَّ ارْحَمْ غُرْبَتَهُ وَ صِلْ وَحْدَتَهُ وَ آنِسْ وَحْشَتَهُ وَ آمِنْ رَوْعَتَهُ وَ أَسْکِنْ إِلَیْهِ مِنْ رَحْمَتِکَ رَحْمَهً یَسْتَغْنِی بِهَا عَنْ رَحْمَهِ مَنْ سِوَاکَ وَ أَلْحِقْهُ بِمَنْ کَانَ یَتَوَلاهُ؛ خدایا به غربتش رحم کن و به تنهایى اش برس و وحشتش را همدم باش و ترسش را ایمنى ده و از رحمتت به او آرامش ده، رحمتى که به سبب آن از رحمت غیر تو بى نیاز گردد و او را به هر که دوستش دارد ملحق کن.”
همچنین روایت شده است بهترین ذکر برای اموات ذکر زیر میباشد:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ کمَا شَرَّفْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
کمَا أَوْجَبْتَ لَنَا الْحَقَّ عَلَی الْخَلْقِ بِسَبَبِهِ.
***** نکته‌ای که در روایات مربوط به خواندن دعا هنگام ورود به قبرستان قابل توجه است، این است که دعا لزوماً باید در خود قبرستان خوانده شود. به عبارت دیگر، اگر ذکر یا دعا را در زمان یا مکان دیگری بخوانید، ثواب آن از بین نمی‌رود. هرچند بهتر است در زمان و مکان مشخص شده این دعاها را بخوانید. در هر صورت، ثواب خواندن دعا به اموات خواهد رسید.