شعر درباره وطن و خاک یکی از موضوعاتی است که به راحتی نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد. شاعران بسیاری اشعار و دلنوشته‌های غرورآمیز درباره ایران و خاک آن سروده‌اند که یکی از این سروده‌های بی نظر شعر ای ایران ای مرز پر گهر است. حسین گل گلاب خالق این شعر بی‌نظیر است. در ادامه به بررسی مختصری درباره زندگی و آثار او خواهیم پرداخت.
تحقیق درباره حسین گل گلاب
حسین گل‌گلاب در ۱۲۷۴ خورشیدی در تهران چشم به جهان گشود. پدر او ابوتراب خان (مصورالملوک) یکی از عکاسان و نقاشان مشهور دوره قاجار بود. پدر او دوستانی در زمینه موسیقی داشت و فرزندش را به یادگیری موسیقی و تحصیل علم تشویق می‌کرد.
اصالت مصورالملوک مربوط به زیدون بهبهان، قلعه گل و گلاب بوده و به همین دلیل نام خانوادگی ایشان گل گلاب ثبت شد.
حسین گل و گلاب در کودکی و نوجوای نواختن تار و سه تار را فراگرفت و از اولین شاگردان مدرسه موسیقی وزیری بود.
با همکاری کلنل کاظم وزیری و علینقی خان وزیری به کار موسیقی علاقه مند شد و بعدها نیز در آنجا به تدریس پرداخت. او تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه علمیه گذراند و با به پایان بردن تحصیلات مقدماتی عازم مدرسه دارالفنون شد.
حسین گل گلاب در زبان‌های فرانسه، روسی و انگلیسی تبحر داشت. او از سال ۱۲۹۸ تا پایان حیات، عمر خود را خرج خدمت و آموزش به مردم ایران کرد.
- (۱۲۹۸) تدریس علوم طبیعی در مدرسه دارالفنون
گل‌گلاب نخستین نویسنده کتاب درسی طبیعی در ایران بود.
- (۱۳۰۴ تا ۱۳۱۷) نوشتن ۱۲ جلد کتاب در رشته جغرافیا و طبیعی
- (۱۳۰۷) مسوول تحقیقات علمی گیاه‌شناسی
- (۱۳۱۴) دریافت درجه دکترا در رشته علوم و تدریس فیزیولوژی گیاهی در دانشسرای عالی و گیاه‌شناسی در دانشکده پزشکی تهران.
- (تا ۱۳۴۵) تدریس در دانشگاه تهران از بدو تاسیس دانشگاه
- (۱۳۶۳) درگذشت حسین گل گلاب در سن ۸۷ سالگی در تهران (مدفون در بهشت زهرا)
گل گلاب همچنین یکی از اعضای فرهنگستان ایران نیز به شمار می رفت و لغت های زیادی به خصوص در رشته علوم طبیعی پیشنهاد کرد. واژه‌هایی چون گلبرگ، کاسبرگ، پرچم، تخم‌دان، گلسنگ، قارچ و جلبک از پیشنهادها و برابر نهاده‌های گل‌گلاب هستند که امروز به‌خوبی در زبان فارسی جا افتاده‌اند و همگان آن‌ها را پذیرفته‌اند.
گل‌گلاب اگرچه در زمینه ادب و به خصوص ابداع لغت‌هایی برای فرهنگستان شهرتی در میان اهل فرهنگ و ادبیات به دست آورد،اما شهرت عمومی‌اش برای سرایش ترانه سرود معروف ای‌ایران بود. سرودی که به شکل غیر رسمی به عنوان سرود ملی ایرانیان شناخته شده است.
چرا حسین گل گلاب شعر ای ایران را سرود؟
دکتر حسین گل‌گلاب سراینده سرود «ای ایران» است. بنا بر روایتی پس از جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط قوای روس و انگلیس و امریکا در سال ۱۳۲۳، یک روز زمانی که گل گلاب از خیابان هدایت رد می‌شده‌است، متوجه حرکات دور از نزاکت بعضی از سربازان خارجی با مردم می‌شود.
به انجمن موسیقی ملی در خیابان هدایت (محله ولی‌آباد) می‌رود و با ناراحتی این جریان را برای روح‌الله خالقی تعریف می‌کند. خالقی بسیار متاثر می‌شود. این موضوع انگیزه‌ای می‌شود تا خالقی آهنگی بسازد و گل‌گلاب شعرش را بنویسد. حاصل این همکاری سرود «ای ایران» است که نخستین اجرای آن، در ۲۷ مهرماه ۱۳۲۳ در نخستین کنسرت ارکستر انجمن موسیقی ملی در سالن سینما تهران، در خیابان استانبول برای دو شب متوالی برگزار شد.
ای ایران ای مرز پر گهر
ای خاکت سرچشمه هنر
دور از تو اندیشه بدان
پاینده مانی ، تو جاودان
ای دشمن ار تو سنگ خاره ای ، من آهنم
جان من فدای خاک پاک میهنم
مهر تو چون شد پیشه ام
دور از تو نیست اندیشه ام
در راه تو کی ارزشی دارد این جان ما
پاینده باد ، خاک ایران ما
همسر و فرزندان حسین گل گلاب
حسین گل گلاب با بایسته جزایری ازدواج کرد. حاصل این ازدواج سه فرزند به نام‌های فرخ، هما و داریوش گل‌گلاب است.
آثار حسین گل گلاب
آثار گل گلاب به دو دسته اصلی علمی و هنری تقسیم می‌شوند.
- آثار علمی: شیمی، فیزیک، جغرافیا طبیعی، فیزیولوژی گیاهی و حیوانی است.
- آثار هنری: موسیقی، شعر، تئاتر و اپرا از آثار هنری او است.
کتب به جامانده از حسین گل گلاب
گیاه شناسی در (سه جلد)
- گیاه شناسی برای دوره متوسطه
- حیوان شناسی برای سال دوم متوسطه
- زمین شناسی برای سال سوم متوسطه
دوره جغرافیا در (سه جلد)
- جغرافیای نظامی آسیا
- فرهنگ اصطلاحات جغرافی
- مشخصات جغرافیای طبیعی ایران
مقالات به جامانده از حسین گل گلاب
گیاه شناسی و تاریخ علم
- افتیمون
- نام علمی چند گیاه
- رازی و کتاب الاسرار
فرهنگ و واژه شناسی
- شش سال در فرهنگستان ایران
- نیازمندی های زبان فارسی به واژه علمی
حسین گل‌گلاب آثار گران بهایی از خود به یادگار نهاده است. او در ۸۷ سالگی به تنظیم فرهنگ‌نامه و بیولوژی و گیاهان ایران مشغول بود که نتوانست آن را به پایان برساند و در ۱۳۶۳ خورشیدی دارفانی را وداع گفت.