حضرت ام البنین (علیها السلام) یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ اسلام و مادر حضرت عباس (علیه السلام) است. او به عنوان یک زن با فضیلت و وفادار به اهل بیت (علیهم السلام) شناخته می‌شود و نقش مهمی در تاریخ عاشورا و وقایع پس از آن ایفا کرده است.
نام اصلی حضرت ام البنین (علیها السلام) فاطمه کلابیه است. پدرش حزام بن خالد و مادرش ثمامه یا لیلا نام داشت. برخی منابع تاریخ ولادت او را حدود سال پنجم هجری تخمین می‌زنند. امام علی (علیه السلام) پس از شهادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) از برادرش عقیل خواست تا زنی از خانواده‌ای شجاع پیدا کند. عقیل، فاطمه کلابیه را معرفی کرد، که خود نیز از خانواده‌ای شجاع و معروف بود.
تاریخ وفات حضرت ام البنین ۱۴۰۳
حضرت ام البنین در تاریخ ۱۳ جمادی الثانی سال ۶۲ یا ۶۴ هجری ذکر شده است. باتوجه به این موضوع تاریخ وفات حضرت ام البنین در سال ۱۴۰۳ برابر با یکشنبه ۲۵ آذرماه است.
بیشتر بخوانید: آداب، دعاها، وسایل و تزیین سفره ام البنین
درباره تاریخ دقیق وفات ام البنین هم مستندات تاریخی زیادی وجود ندارد. در این مقاله به نظرات مختلفی که درباره تاریخ وفات ایشان بیان شده است می‌پردازیم.
بعضی از مورخان معتقدند که ام البنین بعد از حضرت زینب (س) (یعنی سال ۶۲ هجری قمری) از دنیا رفته است.
سید محمدباقر قره باقی همدانی در کتاب کنز المطالب نوشته است:
«در کتاب (اختیارات) از اعمش نقل شده است که مى گوید: «روز سیزدهم جمادى الثانى که مصادف با روز جمعه بود، بر امام زین العابدین (ع) وارد شدم. ناگهان فضل بن عباس (ع) وارد شد و در حالى که گریه مى کرد گفت: جده‌ام ام البنین (س) از دنیا رفت.» پس از چندی از خبر دیگرى مندرج در حاشیه کتاب «وقایع الشهور و الایام» تالیف بیرجندى اطلاع یافتم که به نقل از اعمش نوشته است: در سیزدهم جمادى الثانى و در سال ۶۴ هجرى ام البنین (س) وفات یافت.»
ویژگی‌ها و مقام
حضرت ام البنین به خاطر عشق و محبتش به فرزندان حضرت فاطمه (سلام الله علیها) شناخته می‌شود. او همواره فرزندان فاطمه را بر فرزندان خود مقدم می‌شمرد و در تربیت آنها کوشید. از ویژگی‌های بارز او وفاداری به اسلام و خاندان عترت است که در تربیت فرزندانش مشهود بود. او چهار پسر به دنیا آورد که همگی در واقعه عاشورا جان خود را فدای امام حسین (علیه السلام) کردند.
نقش در واقعه عاشورا
ام البنین در واقعه عاشورا حضور نداشت، اما پس از شنیدن خبر شهادت فرزندانش، به شدت متاثر شد. او به قبرستان بقیع می‌رفت و مرثیه‌هایی برای فرزندانش می‌خواند که نشان‌دهنده عمق درد و اندوه او بود. یکی از اشعار معروف او پس از این واقعه بیانگر غم عمیقش است:
“لا تدعونى و یک ام البنین
اى زنان مدینه، دیگر مرا ام البنین نخوانید…”
این شعر نشان‌دهنده فقدان فرزندانش و داغی است که بر دل او نشسته بود
