شاید بارها راننده زن با ماشین‌های سنگین مثل اتوبوس و کامیون و یا ماشین‌های باری نظیر نیسان را در سطح شهر دیده باشید؛ اما به‌ندرت شاهد دیدن یک خلبان در کابین پرواز بوده باشید. خلبانی یکی از شغل های پر استرس و سخت دنیا است.
تصمیم گیری درست در لحظات خاص و حفظ جان صدها مسافر باعث شده دوره های خلبانی با حساسیت بیشتری برگزار شود. جالب است بدانید این شغل پر مسئولیت در بین بانوان نیز بسیار جذاب است و امروزه خلبانان زن بسیاری هدایت غول آهنین در آسمان را به عهده گرفته اند. در ادامه با خلبانان زن ایرانی قبل و بعد از انقلاب بیشتر آشنا می شویم.
اسامی خلبانان زن ایرانی پیش از انقلاب
عفت تجارت‌چی
عفت تجارت‌چی (۱۲۹۶ – ۱۹ فروردین ۱۳۷۸) نخستین زن خلبان اهل ایران بود. وی نخستین کارآموز و زن خلبان ایرانی است که در سال ۱۳۱۸ پس از تأسیس باشگاه هواپیمایی برای آموزش فنون خلبانی نام‌نویسی کرد. تاریخ شروع کار تجارت‌چی ۵ مهر ۱۳۱۸ بود و نخستین پرواز مستقل او ۲۷ آبان ۱۳۱۹ انجام گرفت.
از عفت تجارت‌چی و اینا آوشید و قدسیه فرخ‌زاد جزو نخستین خلبانان زن ایرانی نام برده می‌شود. وی پسرش سینا فیاض منش را هم تشویق کرد در رشته مهندسی هواپیما تحصیل کند و پسر او مهندس صنعت هواپیماسازی و دانش‌آموخته یکی از دانشگاه‌های معتبر آمریکا شد.
اینا ویکتوریا آوشید
اینا ویکتوریا آوشید (۱۳۰۰ در تهران – ۱۳۸۴) نخستین زن خلبان ایرانی بود که در شهریورماه ۱۳۲۳ توانست در باشگاه هواپیمایی کشوری دوره ی کامل خلبانی را بگذراند. او دختر سرهنگ اسکندر آوشید بود.
وی اولین پرواز خود را در پس از شش ماه آموزش در فرودگاه دوشان‌تپه انجام داد. با شروع جنگ جهانی دوم آموزش وی نیز ناقص ماند، اما باشگاه خلبانی در اردیبهشت ۱۳۲۱ فعالیت خود را دوباره آغاز کرد و آموزش‌ها از سر گرفته شد. او اولین زنی است که توسط «ایرانین ایرویز» در سال ۱۳۲۵ استخدام شد و اولین پرواز خود را به عنوان کمک خلبان با هواپیمای DC3 انجام داد، اما پس از مدت کوتاهی به دلیل نامعلومی این حرفه را ترک کرد.
۲۷ شهریور ۱۳۲۲ بعد از اتمام دوره آموزشی پرواز و دوره‌های علمی، او و ۲۱ تن دیگر از دانشجویان مدرک پرواز خود را دریافت کردند.
اکرم منفرد آریا
اکرم منفرد آریا در سال ۱۹۴۶ میلادی در تهران متولّد شد. او خلبان زن ایرانی است. در سال ۱۳۵۳ (۱۹۷۴) و در حالی که ازدواج کرده بود آموزش‌های خود را در زمینه پرواز ادامه داد که منجر به تغییر زندگی اش از یک زن خانه‌دار به زن خلبان ایرانی شد. این به خودی خود قابل توجه بود چرا که منفرد آریا در آن زمان مادر پنج فرزند دو تا یازده ساله بود.
وی آموزش خلبانی خود را در هواپیماهای گلایدر (Engineless) آغاز کرد و پس از دریافت مدرک خود از مدرسه خلبانی دوشان‌تپه کار خود را در مدرسه خلبانی قلعه مرغی در جهت شروع پرواز انواع مختلف هواپیماهای تک و دو موتوره ادامه داد. بعد از این که آموزش‌های خود را به‌طور کامل با موفقیت به پایان رساند دومین مدرک خود را دریافت کرد و تا قبل از شروع انقلاب ۱۳۵۷ به پرواز خود ادامه داد. به استثنای شاهزاده فاطمه پهلوی او زنی بود که برای دریافت مجوّز خلبانی در ایران تلاش کرده‌است.
اسامی خلبانان زن ایرانی پس از انقلاب
شهرزاد شمس
پس از انقلاب شرایط برای حضور بانوان در صنعت هوانوردی بسیار سخت شد اما با وجود تمام سختی ها شهرزاد شمس توانست اولین زن خلبان پس از انقلاب باشد که خلبانی هواپیمای مسافربری را تجربه کند.
شهرزاد شمس در شیراز تحصیل کرده است و به زبان فرانسه و انگلیسی مسلط است. او برای اولین بار برای شرکت در مصاحبه استخدامی هوانوردی به همراه یازده مرد فرم پر کرده است. شهرزاد شمس اولین بار به عنوان کمک خلبان هواپیمای فوکر 100 وارد خطوط هوایی ایران شد. در حال حاضر ایشان مدت 20 سال است که در صنعت هوانوردی مشغول به فعالیت هستند.
فهیمه احمدی دستجردی
فهیمه احمدی دستجردی نیز از اولین بانوانی بود که پس از انقلاب به عنوان خلبان زن در ایرلاین ایران شروع به کار کرد. او متولد 1360 در تهران است و آرزوی پرواز را از کودکی همراه خود داشته است و سرانجام در سن 36 سالگی اولین پرواز خود را تجربه کرده است.
ایشان تنها زن ایرانی است که مدرک مهندسی پرواز دارد و تنها بانوی ایرباس 320 نیز است. فهیمه احمدی دستجردی اهل اصفهان است. ایشان در خاطراتشان می گویند که از کودکی رویایش را در نقاشی هایش و با دو بال به تصویر می کشیده. او در مصاحبه هایش درباره سختی این راه گفته است و اعلام کرده که بارها تصمیم به رها کردن این شغل گرفته، اما بخاطر وابستگی به این رویای کودکی، دوباره ادامه داده است. ایشان 14 سال سابقه پرواز دارد و در ایرلاین ایران مشغول به فعالیت است.
صفحه اینستاگرام:
نشاط جهانداری
نشاط جهانداری نیز از دیگر خلبانان زن ایران است که در ایرلاین ایران پرواز می کند. او متولد ۱ آذر ماه ۱۳۶۸ خلبان هواپیمای مسافربری ایرانی است و آموزش‌های اولیه‌اش را در ایران و در سن ۱۷ سالگی در رشته خلبانی شروع کرد. در دانشگاه هم تا مقطع لیسانس در رشته مهندسی فن آوری هوانوردی خلبانی (Aviation Flight Engineer Technology) مشغول به تحصیل شد.
ایشان اولین پرواز خود را از تهران به مقصد مشهد با 160 مسافر انجام داد. دومین پرواز این خلبان زن ایرانی از مشهد به مقصد تهران بود که 171 مسافر داشت. ایشان در سن 40 سالگی و در روز 22 مهرماه توانست مجوز اولین پرواز داخلی را بگیرد. اولین پرواز نشاط جهانداری با همراهی فروز فیروزی انجام شد. همسر نشاط جهانداری نیز یکی از خلبانان خوب کشور است.
صفحه اینستاگرام:
ملیکا کریمی
از دیگر خلبانان زن ایرانی می‌توان به ملیکا کریمی اشاره کرد. ملیکا کریمی متولد سال ۱۳۶۳ در تهران است و در رشته فیزیک گرایش حالت جامد از دانشگاه خواجه نصیر فارغ‌التحصیل شده‌است و درحال‌حاضر در شغل خلبانی فعالیت دارد.
به گفته مهمانداران هواپیما پس از معرفی ایشان در پرواز به عنوان خلبان، مسافران برای مدتی به تشویق او می پردازند و همین برای در رفتن خستگی سال ها تلاش ایشان کافی است.
ایشان با وجود داشتن مدارک معتبر و امتیازها و نمرات بالای خلبانی برای استخدام در شرکت های هواپیمایی از سال 89 تلاش کرده است و در آخر سال 94 موفق به استخدام شده است. همسر خانم کریمی از هم پروازهای ایشان است که در این راه بسیار به ایشان کمک کرده است.