به بررسی لیله الرغائب می‌پردازیم. واژه «لیله» به معنای شب و «رغائب» جمع «رغیبه» است که به معنای چیزی است که مورد علاقه و خواست قرار می‌گیرد و همچنین به معنای بخشش و عطای فراوان نیز به کار می‌رود. بنابراین، «لیله الرغائب» می‌تواند به عنوان شبی که توجه زیادی به آن معطوف است و همچنین شبی که در آن بخشش و عطا به وفور وجود دارد، تفسیر شود. بر اساس روایاتی که درباره فضیلت و برکت این شب بیان شده، هر دو تفسیر صحیح و معتبر به شمار می‌آید. شب آرزوها بنابر روایات اعمال و دعاهای خاصی دارد که در ادامه این مطلب به آنها پرداخته شده است.
آیا می‌دانید تاریخ شب آرزوها ۱۴۰۳ چه روزی است؟
اعمال شب لیله الرغائب
به نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، اعمالی برای این شب مبارک ذکر شده است که به شرح زیر است:
در اولین پنج‌شنبه ماه رجب، در صورت امکان روزه بگیرید. هنگامی که شب جمعه فرا رسید، بین نماز مغرب و عشاء، دوازده رکعت نماز مستحب به این صورت بخوانید که هر دو رکعت به یک سلام ختم شود. در هر رکعت، یک بار سوره حمد، سه بار سوره قدر و دوازده بار سوره توحید را تلاوت کنید. پس از اتمام نماز، هفتاد بار این ذکر را بگویید:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ؛ خدایا! بر محمد پیامبر درس‌ناخوانده و خاندانش درود بفرست.
سپس به سجده بروید و هفتاد بار این ذکر را تکرار کنید: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوحِ؛ پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح.
پس از بلند شدن از سجده، هفتاد بار این ذکر را بگویید: رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ؛ پروردگارا! مرا بیامرز و بر من رحم کن و از آنچه که از من می‌دانی، درگذر، به درستی که تو خدای بلندمرتبه و بزرگ‌تر هستی.
سپس دوباره به سجده می‌روید و این ذکر را به تعداد هفتاد بار تکرار می‌کنید: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوحِ.
پس از آن، حاجات و آرزوهای خود را از خداوند بخواهید تا به اراده و مشیت الهی به آنها دست یابید.
میرزا جواد ملکی تبریزی در مورد اعمال این شب می‌فرمایند: شایسته است با توجه به آیه «وَ إِذا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّهٍ فَحَیُّوا بِأَحْسَنَ مِنْها أَوْ رُدُّوها إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلی کُلِّ شَیْ‌ءٍ حَسیباً»، هنگامی که به شما درود گفته می‌شود، شما نیز با درودی بهتر یا مشابه آن پاسخ دهید؛ زیرا خداوند همواره بر همه چیز نظارت دارد. در این شب پربرکت، برای فرشتگان بسیار سلام و صلوات بفرستید، چرا که آنان در این شب حامل سلام و حسنات برای بندگان هستند.
فضیلت شب لیله الرغائب
در شب لیله الرغائب، فرشتگان از آسمان به زمین نازل می‌شوند و در اینجا ساکن می‌گردند. آنها به عنوان پیام‌آور نیت‌های پاک بندگان خدا عمل می‌کنند و میان آسمان و زمین پلی از نیکی‌ها و کهکشانی از اعمال خیر ایجاد می‌کنند. شایسته است که علاوه بر انجام اعمال مخصوص این شب و بهره‌مندی از برکات آن، از این فرصت برای دستیابی به خواسته‌ها و آرزوهای مشروع خود استفاده کرده و از رحمت بی‌پایان پروردگار بهره‌مند شویم.
در جایی دیگر، رسول خدا صلوات الله در باب فضیلت و برکت ماه رجب فرموده‌اند:
«وَ لَکِنْ لَا تَغْفُلُوا عَنْ أَوَّلِ لَیْلَهٍ جُمُعَهٍ فِیهِ [منه] فَإِنَّهَا لَیْلَهٌ تُسَمِّیهَا الْمَلَائِکَهُ لَیْلَهَ الرَّغَائِبِ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ إِذَا مَضَی ثُلُثُ اللَّیْلِ لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ إِلَّا یَجْتَمِعُونَ فِی الْکَعْبَهِ وَ حَوَالَیْهَا وَ یَطَّلِعُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ اطِّلَاعَهً فَیَقولُ لَهُم: یا مَلائِکَتی، سَلونی ما شِئتُم، فَیَقولونَ: رَبَّنا، حاجَتُنا إلَیکَ أن تَغفِرَ لِصُوّامِ رَجَبٍ، فَیَقولُ اللَّهُ تَبارَکَ وتَعالی: قَد فَعَلتُ ذلِکَ.»؛ از اولین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید؛ زیرا شبی است که فرشتگان آن را «لیله الرغائب» می‌نامند. این نامگذاری به این دلیل است که هنگامی که پاسی (یک سوم) از شب گذشت، هیچ فرشته‌ای در آسمانها و زمین باقی نمی‌ماند مگر اینکه در کعبه و اطراف آن گرد هم می آیند و آنگاه خداوند متعال به فرشتگان می‌فرماید که: ای فرشتگانم هر چه می‌خواهید از من طلب کنید، آنگاه ملائک عرض می‌کنند: حاجت ما این است که از روزه داران رجب درگذری. پس خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید یقیناً چنین کردم.
دعاهایی که طلب آنها در شب آرزوها مورد تأکید است:
دعای فرج و سلامتی امام زمان عجل الله؛ دعا برای فرج و سلامتی ایشان مایه ی استجابت و برآورده شدن سایر دعاها، نجات یافتن و رهایی از فتنه های آخر الزمان، آمرزش و مغفرت گناهان و باعث شفاعت آن حضرت در روز قیامت خواهد شد.
طلب هدایت و گام نهادن در راه مستقیم کنیم؛ آیه ۶ سوره فاتحه، «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ»؛ ما را به راه راست هدایت فرما؛ بهترین دعایی است که در طلب هدایت می توان خواست. همان هدایت و راه صحیح و قرآنی که ریشه در سیره و سبک زندگی پیامبر اکرم صلی الله و اهل بیت عصمت و طهارت دارد و چه شبی بهتر از شب آرزوها که آرزوی هدایت و رسیدن به رستگاری کنیم؟
پذیرش توبه و مطیع امر خدا بودن را طلب کنیم: «رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِنَا أُمَّهً مُسْلِمَهً لَکَ وَأَرِنَا مَنَاسِکَنَا وَتُبْ عَلَیْنَا ۖ إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ»؛ پروردگارا، دل ما را تسلیم فرمان خود گردان و فرزندان ما را نیز امتی تسلیم و رضای خود بدار، و راه پرستش و طاعت را به ما بنما و بر ما (وظیفه بندگی را) سهل و آسان‌گیر، که تویی توبه‌پذیر و مهربان.
دنیا و آخرت نیکو را طلب کنیم؛ «وَمِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَهً وَفِی الْآخِرَهِ حَسَنَهً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» و بعضی میگویند: پروردگارا! به ما در دنیا (*نیکی*) عطا کن! و در آخرت نیز (*نیکی*) مرحمت فرما! و ما را از عذابِ آتش نگاه دار! تعالیم و آموزه‌های دینی هیچگاه مخالف تلاش برای دستیابی به دنیای خوب و سالم نیست بلکه خود، طلب آن را به بنده آموزش می دهد.
تقاضای بخشش از خداوند و رهایی از آتش جهنم: «الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» آنان که (به درگاه الهی) عرضه دارند: پروردگارا: (به کرم خود) گناهان ما ببخش و ما را از عذاب جهنّم نگاه دار.
طلب عاقبتِ نیک: از دعاهایی که در قرآن آمده، چنین برداشت می‌شود که یکی از بهترین دعاها، طلب عاقبت به خیری است، چنانچه در آیاتی این چنین آمده است که: «… فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَنْتَ وَلِیِّی فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَهِ تَوَفَّنی مُسْلِماً وَ أَلْحِقْنی بِالصَّالِحین» ای آفریننده آسمانها و زمین! تو ولیّ و سرپرست من در دنیا و آخرت هستی، مرا مسلمان بمیران؛ و به صالحان ملحق فرما!»