احکام پریود در ماه رمضان؛ حکم روزه گرفتن زن حائض در ماه رمضان چیست؟

در فقه اسلامی، مسائل مرتبط با عبادات و آداب مذهبی در ماه رمضان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از موضوعات پرچالش در این ماه، مسأله‌ی حکم پریود (قاعدگی) برای زنان است. در حالی که روزه‌داری در ماه رمضان برای تمام مسلمانان بالغ واجب است، وضعیت زنان در دوران قاعدگی متفاوت است و لازم است بدانند که چه تکالیفی در این ایام دارند.

در این مقاله از دیبامگ به بررسی دقیق این موضوع و تبیین شرایط و احکام مربوطه خواهیم پرداخت تا به زنان مسلمان کمک کنیم درک بهتری از وظایف خود در این ماه مبارک داشته باشند.

احکام روزه در ماه رمضان برای زنان حائض

حیض چیست؟

حیض به معنای خروج ماده خونی از رحم زنان است که معمولاً در برخی روزهای هر ماه اتفاق می‌افتد. زمانی که زن خون حیض را مشاهده کند، به او “حائض” گفته می‌شود. خون حیض معمولاً غلیظ و گرم بوده و رنگ آن معمولاً سیاه یا قرمز است و با فشار و کمی سوزش از بدن خارج می‌شود.

راه های شناسایی حیض:

برای شناسایی خون حیض، ابتدا باید خون به صورت خارجی مشاهده شود، اما نیازی نیست که این خون در تمام سه روز به طور مداوم دیده شود. به عبارت دیگر، وجود خون در داخل فرج نیز به اندازه کافی است تا به عنوان حیض شناخته شود. همچنین، اگر در طول سه روز حیض، خونریزی به طور موقت متوقف شود و سپس دوباره به شکل معمولی شروع گردد، باز هم به عنوان حیض محسوب می‌شود.

در مورد شک در پاک شدن از حیض، اگر زنی خونی ببیند که نمی‌تواند تشخیص دهد آیا این خون مربوط به حیض است یا بکارت، باید خود را بررسی کند. به این صورت که مقداری پنبه را درون فرج قرار دهد و کمی صبر کند، سپس آن را بیرون بیاورد. اگر اطراف پنبه آلوده باشد، این نشان‌دهنده خون بکارت است و اگر خون به تمام پنبه نفوذ کند، به احتمال زیاد مربوط به حیض است.

در مورد احکام حیض و نماز، بر زن حائض واجب نیست که نمازهای روزانه را به جا آورد؛ اما در خصوص روزه‌داری، قضای روزه‌های ماه رمضان بر او واجب است. همچنین، بر اساس نظر مشهور، تماس با مواردی که به طهارت نیاز دارند، مانند لمس نوشته‌های قرآن و همچنین نام خداوند، پیامبران و امامان (ع)، برای زن حائض ممنوع است.

بیشتر بخوانید: آیا لکه بینی روزه را باطل میکند؟ [نظر مراجع تقلید]

نظر مراجع درباره حکم روزه برای زن حائض:

آیت الله مکارم شیرازی

اگر یک زن پس از پایان هفت روز عادت ماهانه، روزه بگیرد و در روز هشتم یا نهم لکه‌ای زرد رنگ ببیند که نمی‌داند آیا خون حیض است یا ترشحات دیگر، در صورتی که از ده روز بگذرد و به مقدار عادت ماهانه‌اش در ماه‌های قبل خون ببیند، آن را به عنوان عادت ماهانه محسوب کرده و بقیه را حکم استحاضه می‌داند. اما اگر این مدت از ده روز کمتر باشد، تمام آن خون حیض محسوب می‌شود.

اگر زنی بعد از غروب آفتاب متوجه شود که حیض شده، روزه‌اش صحیح است.

زنی که از حیض یا نفاس پاک شده و تا اذان صبح غسل نکرده، در حکم کسی است که هنوز بر جنابت باقی مانده است.

اگر زنی از حیض و نفاس پاک شده باشد اما هنوز غسل نکرده، روزه‌اش در ماه رمضان و قضای آن اشکال دارد، اما در غیر این موارد اشکالی ندارد. اما اگر هنوز از حیض یا نفاس پاک نشده باشد، روزه برای او جایز نیست.

اگر در ماه مبارک رمضان، زن قبل از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و نتواند غسل کند و تیمم نماید، روزه‌اش صحیح است. اما اگر برای هیچ‌یک از غسل و تیمم وقت نداشته باشد، باید بعداً غسل کند و روزه‌اش نیز صحیح خواهد بود.

اگر زن بعد از اذان صبح از خون حیض یا نفاس پاک شود، نمی‌تواند روزه بگیرد. همچنین اگر در حین روزه، خون حیض یا نفاس ببیند، حتی اگر نزدیک غروب باشد، روزه‌اش باطل است.

اگر زنی که در حال حیض یا نفاس بوده، پس از پاک شدن غسل را فراموش کند و تا پایان ماه رمضان به همین حالت روزه بگیرد و غسل واجب یا مستحب دیگری انجام ندهد، احتیاط واجب این است که روزه‌هایش را قضا کند، اما کفاره‌ای بر او نیست.

زن مستحاضه باید روزه‌های ماه رمضان را بگیرد و روزه‌اش صحیح است به شرطی که غسل نماز مغرب و عشاء شبی که می‌خواهد روز بعد را روزه بگیرد، انجام دهد و همچنین غسل‌های روزی که روزه است (بر اساس احتیاط واجب) را نیز به جا آورد.

شرط صحت روزه برای زن مستحاضه کثیره، انجام غسل است، در حالی که روزه مستحاضه قلیله نیازی به شرط خاصی ندارد. اگر زنی که روزه دارد، بعد از نماز ظهر و عصر دچار استحاضه شود، نیازی به غسل برای روزه آن روز ندارد.

اگر زنی با مصرف قرص، عادت ماهانه خود را متوقف کند، می‌تواند در این حالت قرآن بخواند و روزه، حج و سایر عبادات را انجام دهد و این اعمال او مشکلی ندارد.

در صورتی که در ماه مبارک رمضان، زن قبل از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و وقت برای غسل نداشته باشد، باید تیمم کند و روزه‌اش صحیح است. اما اگر برای هیچ‌یک از غسل یا تیمم وقت نداشته باشد، باید بعداً غسل کند و روزه‌اش نیز صحیح خواهد بود.

اگر زن بعد از اذان صبح از خون حیض یا نفاس پاک شود، نمی‌تواند روزه بگیرد و همچنین اگر در طول روز دچار خونریزی حیض یا نفاس شود، حتی اگر نزدیک مغرب باشد، روزه‌اش باطل است.

اگر زن قبل از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و در انجام غسل کوتاهی کند، به احتیاط واجب روزه‌اش باطل است. اما اگر کوتاهی نکند، مثلاً منتظر بماند تا حمام باز شود یا آب حمام گرم شود و تا اذان غسل نکند، در صورتی که تیمم کرده باشد، روزه‌اش صحیح است.

اگر فردی عمداً روزه‌اش را باطل کند و سپس به مسافرت برود، کفاره از او ساقط نمی‌شود. اما اگر بعد از عمداً باطل کردن روزه، عذری مانند حیض، نفاس یا بیماری برای او پیش بیاید، در این صورت کفاره بر او واجب نخواهد بود.

آیت الله سیستانی

آیت الله سیستانی بیان می‌کنند که زن پس از پایان دوره حیض و نفاس، اگر بتواند قبل از طلوع فجر غسل کند و روزه بگیرد، اما در این کار کوتاهی کند و تا طلوع فجر ناپاک بماند، روزه‌اش باطل است و این مشابه باقی ماندن عمدی در حالت جنابت است. در این صورت، او باید به احترام آن روز امساک کند و سپس روزه را قضا نماید. اگر غسل ممکن نباشد، باید تیمم کند.

اگر زنی در نزدیکی اذان صبح در ماه مبارک رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و برای انجام غسل یا تیمم وقت نداشته باشد، روزه‌اش صحیح است.

زنان می‌توانند برای جلوگیری از حیض در طول ماه رمضان از قرص‌های ضدبارداری استفاده کنند.

اگر فردی عمداً روزه‌اش را باطل کند و سپس دچار عذری مانند حیض، نفاس یا بیماری شود، احتیاط مستحب این است که کفاره بدهد، به ویژه اگر این عذر به واسطه دارو یا وسیله‌ای دیگر ایجاد شده باشد.

روزه زنی که در حال حیض یا نفاس است، هرچند که این حالت فقط در بخشی از روز باشد، صحیح نیست.

آیت‌الله خامنه‌ای

اگر زنی در ماه مبارک رمضان دو ساعت یا کمتر به اذان مغرب دچار حیض شود، روزه‌اش باطل است. زنی که قصد دارد شصت روز روزه کفاره بگیرد و در این مدت به روزهای عادت ماهانه‌اش می‌رسد، پس از پایان این روزها می‌تواند بقیه روزه‌ها را بگیرد و نیازی به از سر گرفتن آنها ندارد.

اگر زن حائض در ماه رمضان قبل از اذان صبح پاک شود و وقت برای غسل داشته باشد، باید غسل کند؛ اما اگر وقت کم باشد، باید تیمم کند و روزه‌اش صحیح است. اما اگر عمدی غسل یا تیمم نکند، روزه‌اش باطل است و باید کفاره آن را بپردازد.

اگر زنی به دلیل عدم اطمینان از پاکی‌اش در سحر ماه رمضان غسل نکند و در طول روز متوجه شود که پاک شده، اگر مرتکب مفطری (مواردی که روزه را باطل می‌کند) نشده باشد، می‌تواند نیت روزه کند و به احتیاط واجب، آن روز را قضا نماید. اما اگر مفطر را مرتکب شده باشد، کفاره آن روز بر او واجب نیست.

اگر زنی به دلیل عدم اطمینان از پاکی‌اش در سحر ماه رمضان غسل نکند و در طول روز متوجه شود که پاک بوده، باید نیت روزه کند و به احتیاط واجب، قضای آن را نیز بگیرد. اگر شک در پاک شدن داشته باشید، باید خود را وارسی نمایید و در صورت سهل‌انگاری کفاره روزه بر شما واجب است مگر آن که اطمینان به حیض داشته باشید.

آیت الله صافی گلپایگانی

آیت الله صافی گلپایگانی بیان می‌کنند که روزه زنانی که در ماه مبارک رمضان برای جلوگیری از عادت ماهانه از قرص استفاده می‌کنند، در صورتی که عادت نشوند، صحیح است. این زنان می‌توانند در ماه رمضان از قرص استفاده کنند، به شرطی که این کار برایشان ضرری نداشته باشد.

اگر زنی به یقین به عادت ماهانه خود رسیده و افطار کند، سپس متوجه شود که اشتباه کرده است، گناهی بر او نیست و کفاره‌ای ندارد، اما باید قضاى آن روز را به جا آورد. همچنین، اگر زنی فکر کند که در حال پریود است و روزه نگیرد، اما بعداً متوجه شود که پریود نبوده، باید قضاى آن روزها را بگیرد.

اگر زن قبل از اذان صبح پاک شود:

زنی که بعد از قطع خون حیض و نفاس می‌توانسته قبل از طلوع فجر غسل کند و روزه بگیرد، اگر اهمال کند و تا طلوع فجر ناپاک بماند، روزه‌اش باطل است و این مانند باقی ماندن عمدی بر جنابت است. او باید به خاطر ادب روز را امساک کند و سپس قضا نماید. اگر غسل ممکن نباشد، باید تیمم کند.

غسل نکردن قبل از اذان صبح:

اگر زن در شب ماه رمضان پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و عمداً غسل نکند و اگر وظیفه‌اش تیمم است، تیمم نکند، باید روزه‌اش را تمام کند و قضا نیز بگیرد. در روزه قضا در ماه رمضان، اگر عمداً غسل و تیمم را ترک کند، بر اساس احتیاط واجب، روزه‌اش باطل است.

اگر پس از غسل حیض دوباره خون مشاهده کردید:

زمانی که زن از خون نفاس پاک می‌شود، باید غسل حیض انجام دهد و عبادت‌های خود را به جا آورد. اگر دوباره خون ببیند و مجموع روزهایی که خون دیده با روزهایی که پاک بوده، ۱۰ روز یا کمتر باشد، تمام آن دوره نفاس محسوب می‌شود. در صورتی که روزهایی که پاک بوده، روزه گرفته باشد، باید قضا کند.

اگر وقت برای غسل حیض ندارید:

اگر زن قبل از اذان صبح در ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و برای غسل وقت نداشته باشد، باید تیمم کند، اما نیازی نیست تا اذان صبح بیدار بماند. همچنین این حکم برای جنب نیز صادق است، در صورتی که وظیفه‌اش تیمم باشد.

اگر برای تیمم هم وقت ندارید:

اگر زن نزدیک اذان صبح در ماه مبارک رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و برای هیچ‌یک از غسل یا تیمم وقت نداشته باشد، روزه‌اش صحیح است.

کفاره روزه در ماه رمضان برای زنان حائض

اگر زن به‌طور طبیعی در دوران قاعدگی روزه نگرفته و بعد از پاک شدن از حیض اقدام به قضا کردن روزهای رمضان نماید، نیازی به پرداخت کفاره ندارد و تنها باید قضای آن روزها را به جای آورد.