نماز تراویح اهل سنت چند رکعت است و چگونه خوانده می شود؟

در کتب فقهی و حدیثی شیعه و سنّی برای ماه مبارک رمضان نمازهای مستحبی بسیاری نقل شده که برخی از آنها به هزار رکعت می رسد. صلاة تراویح نیز از جمله نمازهایی است که اهل سنّت آن را مستحب دانسته و در هر شب از ماه مبارک رمضان نزدیک به بیست رکعت، آن را به جماعت اقامه می نمایند.

نماز تراویح اهل سنت

نماز تراویح لغتی عربی است و به نمازهایی گفته می‌شود که مسلمانان سنی در شب‌های ماه رمضان به جماعت می‌خوانند. این نماز پس از نماز عشاء خوانده می‌شود. در بین اهل سنت رسم است که هر شب یک جزء قرآن را در این نمازها تلاوت کنند تا در پایان ماه رمضان، قرآن ختم شود.

نماز تراویح بیست رکعت است اما پس از هر دو رکعت سلام داده می‌شود، که پس از هر چهار رکعت استراحت (ترویحه) انجام می‌شود و از این رو آن را نماز تراویح می‌نامند. ترویحه، وقفه کوتاهی است که از آن برای خواندن دعا یا اذکار استفاده می‌شود. نماز تراویح در مساجد اهل سنت در کشورهای مختلف برگزار می‌شود.

هر ساله در ماه رمضان جمعیت بسیاری برای شرکت در نماز تراویح مسجدالحرام در مکه و مسجد نبوی در مدینه جمع می‌شوند. منظور از تراویح، نشستن و استراحت کردن نمازگزار بعد از دو یا چهار رکعت نماز در ماه رمضان است. ازاین‌رو، به‌صورت مَجاز به دو یا چهار رکعت نماز نافله در ماه رمضان هم ترویحه گفته می‌شود؛ زیرا نمازگزاران، قیام در این نماز را طول می‌دهند و بعد از تمام‌شدن نماز برای استراحت می‌نشینند.

به جماعت یا فراداخواندن نافله‌های ماه رمضان از اختلافات فقهی شیعه و سنی است. اهل‌سنت به‌جماعت خواندن این نماز را مشروع می‌دانند و هر ساله در شب‌های ماه رمضان آن را در مساجد به‌جماعت می‌خوانند، اما علمای شیعه و برخی از علمای برجسته اهل‌سنت معتقدند به‌جماعت خواندن این نماز بدعت است.

نحوه خواندن نماز تراویح

برای خواندن نماز تراویح ابتدا وضو گرفته و رو به قبله بایستید؛ در صورت دارا بودن دلایل پزشکی می توان این نماز را به صورت نشسته ادا نمود. سپس نیت نماز تراویح نموده و پس از ذکار “الله اکبر” به خواندن دعای استفتاح بپردازید:

ﺳُﺑْﺣاَﻧَﮏَ ﺍﻟﻠﱠﻬُﻡﱠ ﻭَ ﺑِﺣَﻣْﺩِکَ ﻭ َﺗَﺑَاﺭَکَ ﺍﺳْﻣُﮏَ ،ﻭَ ﺗَﻌَﺎﻟَﯽ ﺟَﺩﱡکَ ﻭَﻻَ ﺍِﻟَﻪَ ﻏَﻳﺭُکَ.

سپس سوره حمد را بخوانید. سوره حمد یا فاتحه در تمام رکعت های نماز تراویح خوانده می شود. پس از سوره حمد هر سوره دیگری را که حفظ باشید می توانید بخوانید. انتخاب سوره های بزرگ موجب طولانی شدن نماز می شود که خواندن آنها انتخاب بهتری خواهد بود. در صورتی که حافظ سوره های بزرگ قرآن نیستید سوره های کوچکتر را ادای صحیح بخوانید.

سپس به رکوع رفته و پس از خواندن ذکر رکوع بایستید؛ سپس بگویید:

“ربنا وَ الحمدلله”

“پروردگار ما، همه ستایش ها برای شماست”

بعد به سجده بروید و پس از گفتن ذکر سجده و سر را از روی مهر برداشته و بنشینید. سپس بگویید:

“اللهم اغفر لي، وارحمني، و اجبرني، وعافني، واهدني، وارزقني”

“خدایا ، مرا ببخش ، مرا بیامرز ، مرا تقویت کن ، مرا در مقام ارتقا ده ، مرا عفو کن و به من رزق بده”

البته می توانید دیگر دعاهای مجرب را برای این موقع در نظر گرفته و بخوانید؛ مانند دعای “اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِي”؛ “اللهم ببخش”

سپس مجددا به سجده رفته و ذکر سجده را بگویید. سر را از روی مهر برداشته و ذکر “الله اکبر” را بگویید. اینگونه یک رکعت از نماز تراویح به پایان رسیده است یک رکعت دیگر به همین شیوه خوانده و در پایان رکعت دوم ذکر تشهد و سلام را بخوانید.

نظر اهل سنت درباره نماز تراویح

از نظر اهل سنت، نماز تراویح مستحب است و به همین دلیل قطع طواف و سعی برای تراویح جایز نیست. در فقه سنی نماز تراویح را می‌توان فرادا یا به جماعت خواند و ختم قرآن در آن هم واجب نیست. براساس منابع، عمر بن خطاب در سال چهاردهم قمری مردم را به‌جماعت خواندن نماز تراویح امر کرد.

بنا به نقل بخاری از عبدالرحمن بن عبدالقاری، عمر شبی به مسجد رفت و دید مردم به صورت فرادا نماز می‌خوانند و دستور داد مردم به اُبی بن کعب اقتدا کرده و نماز را به جماعت بخوانند. او شب دیگری به مسجد رفت و وقتی دید مردم پشت سر یکی از قاریان نماز می‌خوانند، گفت: «نِعمَ البِدعَةً هذِهِ: این چه بدعت خوبی بود».

عمر بن خطاب افرادی چون معاذ بن حارث، ابوبکر بن مجاهد و سلیمان بن ابی‌حثمه عدوی را به عنوان امام جماعت نماز تراویح منصوب کرد.

از نظر فقهای اهل‌سنت، نماز تراویح بدعت مستحب و سنت است. ابوحامد غزالی با تقسیم بدعت به پسندیده و ناپسند، نماز تراویح را بدعت پسندیده دانسته است. ابن‌ابی‌یعلی از فقهای حنبلی معتقد است که عمر این سنت را نگذاشت، بلکه پیامبر(ص) این نماز را سنت کرد، آنجا که فرمود: خدا روزه ماه رمضان را واجب کرد و من قیام در این شهر را سنت کردم.

نظر فقهای شیعه درباره نماز تراویح

شیعیان معتقدند که جماعت در تراویح بدعت است. ایشان اعتقاد دارند که علی بن ابی طالب (ع) همواره یاران و پیروانش را از این نماز بازمی‌داشته‌است. همانا که انجام نافله جماعت در رمضان بدعت است.

از نظر فقهای شیعه نمازهای نافله در ماه رمضان به صورت فُرادی خوانده می‌شود و برپایی نوافل به‌‌جماعت بدعت است و در زمان پیامبر(ص) این نماز به جماعت خوانده نمی‌شد. شیخ طوسی جماعت خواندن نافله‌های رمضان را به اجماع علمای امامیه بدعت دانسته است.

به گفته علامه مجلسی، علمای شیعه در اینکه جایز نیست نافله‌های ماه رمضان را به جماعت خواند، اختلافی ندارند.