مار، این موجود رمزآلود و دوست‌نداشتنی، از دیرباز در اسطوره‌ها، افسانه‌ها، و ادبیات ملل جهان جایگاهی ویژه داشته است. شاید همین ترکیب جذابیت و هراس، مار را به نمادی پُرکاربرد در ضرب المثل‌های پارسی تبدیل کرده است.
این خزندهٔ بی پا گاه نماد هوش و چرب زبانی است، گاه نشانهٔ خیانت و خطر، و گاه استعاره‌ای از رازهای ناگشودهٔ زندگی. ضرب المثل‌های مرتبط با مار نه تنها بازتاب‌دهندهٔ ترس‌ها و احترام آدمیان در برابر این موجود هستند، بلکه آینه‌ای از تجربه‌های تاریخی، آموزه‌های اخلاقی، و حتی طنز تلخ جوامع بشری‌اند.
در این نوشتار، سفری کوتاه به دنیای ضرب المثل‌هایی داریم که مار را در قلب خود جای داده‌اند؛ از حکمت‌های کهن فارسی تا پندهای مردمان دوردست، تا ببینیم چگونه یک موجود، اینچنین در کلام انسانها جاودانه شده است.
ضرب المثل با مار
- از ترس عقرب جراره به مار غاشیه پناه می‌برد
آدم گاهی به چنان سختی و دشواری گرفتار می‌شود که آن رنج و مصیبت ساده‌تر را ترجیح می‌دهد.
- زبان خوش مار را از سوراخ بیرون می‌آورد
زبان خوش سخت‌ترین دل‌ها و بداخلاق‌ترین آدم ها را هم نرم می‌کند.
- ﻣﺎﺭ ﺍﻓﺴﻮﻥ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻧﯿﺴﺖ.
سخن و اندرز در مردمان خیانت پیشه اثری ندارد و آخر خیانت می‌کنند.
- مار تا راست نشه به سوراخ نمی‌ره
این ضرب المثل در مورد اشخاص نادرست و دروغگو گفته می‌شود که تا دست از نادرستی و دروغ برندارند پیروز نمی‌شوند.
- مار پوست خودشو ول می‌کنه اما خوی خودشو ول نمی‌کنه
اخلاق و رفتار افراد به همین سادگی هرگز عوض نمی‌شود.
- مار، ﺧﻔﺘﻪ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺯﻧﺪ
ﺳﻮﺀ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻏﻔﻠﺖ ﻭ ﯾﺎ ﺣﺴﻦنیت ﮐﺴﯽ ﮐﺎﺭ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪﻩﺍﯼ ﻧﯿﺴﺖ.
- ﻣﺎﺭ ﺧﻮش ﺧﻂ ﻭ ﺧﺎﻝ
کسی که ظاهری خوب و فریبنده اما باطنی زشت و پلید و بد ذات دارد.
- مار خورده افعی شده
انقدر سختی تحمل کرده که تبدیل به شخصی با تجربه و کارآزموده شده است و دیگر مشکلات او را شکست نمی‌دهد.
- مار خیلی از پونه خوشش میاد دم لونش سبز میشه
اگر کسی از شخصی نفرت داشته باشد و هر لحظه او را جلوی چشمش ببیند، این ضرب المثل را بکار می‌برد.
- ﻣﺎﺭ ﺩﺭ ﺁﺳﺘﯿﻦ ﭘﺮﻭﺭﺩﻥ
به کسی گویند که یک آدم خلافکار و نادرستی را بزرگ و تربیت کرده که برای افراد جامعه ضرر زیادی می‌رساند.
- ﻣﺎﺭ ﮐﻪ ﭘﯿﺮ ﺷﺪ ﻗﻮﺭﺑﺎﻏﻪ ﺳﻮﺍﺭﺵ ﻣﯽﺷﻮﺩ.
اشاره به فردی دارد که در گذشته بسیار قدرتمند بوده ولی در زمان حال ضعیف شده و اطرافیان از او سو استفاده می‌کنند.
مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید میترسه
كسی كه از چیزی ضرر دیده و یا بلایی بر سرش آمده و تجربه تلخی از چیزی دارد، در آن مورد بدگمان و محتاط‌تر می‌شود.
- مارگیر را آخرش مار می‌کشه
کنایه به افراد طماعی دارد که در آخر سر گرفتار طمع بیش از حدشان خواهند شد.
- مار هر کجا کج بره توی لونه خودش راست می‌ره
اگر بیرون از خانه هر کار اشتباهی انجام می‌دهی و هر عادت بدی داری در خانه آن ها را کنار بگذار و انسان خوبی شو. این ضرب المثل حکایت آدم‌های بدی است که فقط برا مردم بدی کرده و در خانه خود خوب می‌شوند.
- ﻣﺜﻞ ﺯﻫﺮﻣﺎﺭ
چیزی که بسیار تلخ و بدمزه است
- مهره مار داشتن
قدرت فراوان کسی در جلب و جذب علاقه و توجه دیگران.
- همه رو مار می‌گزه مارو خرچسونه
این ضرب المثل معادل ضرب المثل “همه رو برق میگیره ما رو چراغ نفتی” است. به این معنی برای همه اتفاقات منطقی رخ می‌دهد برای ما عجیب‌ترین رویدادها
- یار بد بدتر از بود از مار بد
تا جایی که می‌توانی از دوست و یار بد دوری کن، چرا که دوست و یار بد از مار بد هم بدتر است.
شما چه ضرب المثل‌هایی با مار شنیده‌اید که با ما درمیان بگذارید؟ اگر به خواندن ضرب المثل‌ها درباره حیوانات مختلف علاقه دارید، انواع ضرب المثل با گاو به همراه معنی را در دیبامگ برای شما نوشته‌ایم.
لطفا نظرات و پیشنهادات خود درباره این مطلب را از طریق بخش “دیدگاه” با ما و خوانندگان محترم مجله اینترنتی دیبامگ به اشتراک بگذارید.