در سال‌های اخیر، نامی در سینمای ایران به سرعت بر سر زبان‌ها افتاده و با هر اثر جدیدش، موجی از بحث و تحسین را به راه انداخته است: سعید روستایی. کارگردانی جوان که با رویکردی جسورانه و نگاهی عمیق به معضلات اجتماعی، توانسته است مرزهای روایتگری را جابجا کند. از اولین فیلم بلندش که جشنواره‌ها را درنوردید تا آثار بعدی‌اش که حتی با حواشی و ممنوعیت‌ها نیز همراه بودند، روستایی همواره نشان داده که نبض جامعه را در دست دارد. اما این کارگردان پرشور و پرکار کیست و چه مسیری او را به یکی از مهم‌ترین و جنجالی‌ترین چهره‌های سینمای معاصر ایران تبدیل کرده است؟ در این مقاله از دیبامگ، به زندگی، آثار و سبک خاص سعید روستایی خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید: کَن ایستاد و برای “زن و بچه” سعید روستایی 10 دقیقه بی وقفه کف زد!
سعید روستایی کیست؟
سعید روستایی (زادهٔ ۲۳ مرداد ۱۳۶۸ در تهران)، کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده جوان و پرکار ایرانی است که در کمتر از یک دهه، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در سینمای ایران و جهان پیدا کند. او که فارغ‌التحصیل رشته سینما از دانشگاه سوره است، فعالیت حرفه‌ای خود را با ساخت فیلم‌های کوتاه آغاز کرد و به سرعت توانایی‌های خود را به اثبات رساند.
دوران آغازین و فیلم‌های کوتاه:
روستایی پیش از ساخت آثار بلندش، با ساخت چندین فیلم کوتاه، استعداد خود را نشان داد. از جمله فیلم‌های کوتاه او می‌توان به «شنبه» (۱۳۹۰) که تندیس بهترین فیلمنامه را از جشنواره فیلم کوتاه دریافت کرد، «مراسم» (۱۳۹۲) و «خیابان خیلی خلوت» (۱۳۹۳) اشاره کرد. این فیلم‌های کوتاه، مورد توجه منتقدان قرار گرفتند و زمینه را برای ورود او به دنیای فیلم‌های بلند فراهم کردند.
جهش به شهرت با «ابد و یک روز»:
نقطه عطف کارنامه هنری سعید روستایی، ساخت اولین فیلم بلند او با نام «ابد و یک روز» (۱۳۹۴) بود. این فیلم درام اجتماعی، با روایت تکان‌دهنده و بازی‌های درخشان بازیگرانش (به ویژه نوید محمدزاده و پریناز ایزدیار)، به سرعت مورد تحسین منتقدان و مخاطبان قرار گرفت. «ابد و یک روز» تمامی جوایز کارگردانی و فیلمنامه را از سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر کسب کرد که برای یک کارگردان در اولین تجربه بلند سینمایی‌اش، رکوردی بی‌سابقه در تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شود.
ادامه مسیر موفقیت با «متری شیش و نیم»:
پس از موفقیت چشمگیر «ابد و یک روز»، روستایی با فیلم «متری شیش و نیم» (۱۳۹۷) بار دیگر توانایی خود را در ساخت درام‌های اجتماعی پرکشش و واقع‌گرا نشان داد. این فیلم با محوریت معضل اعتیاد و قاچاق مواد مخدر، موفقیت‌های داخلی و بین‌المللی بسیاری را کسب کرد و به یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران تبدیل شد. «متری شیش و نیم» در بخش افق‌های جشنواره ونیز نیز به نمایش درآمد و سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فجر را برای روستایی به ارمغان آورد.
حواشی و ممنوعیت‌ها با «برادران لیلا»:
سومین فیلم بلند سعید روستایی، «برادران لیلا» (۱۴۰۰)، با وجود حضور در بخش مسابقه اصلی جشنواره کن ۲۰۲۲ و کسب جایزه فیپرشی (جایزه منتقدان بین‌المللی)، در ایران با حواشی و مشکلات بسیاری روبرو شد. این فیلم پیش از نمایش در کن توسط سازمان سینمایی ایران توقیف شد و خود روستایی نیز به دلیل ساخت و نمایش آن در جشنواره کن، به ۶ ماه حبس تعزیری (که یک بیستم آن اجرایی و مابقی به مدت ۵ سال تعلیق شد) و ۵ سال ممنوعیت از فعالیت‌های مرتبط با فیلمسازی محکوم شد. این حکم واکنش‌های گسترده‌ای در داخل و خارج از کشور به همراه داشت و حتی چهره‌های بین‌المللی سینما مانند مارتین اسکورسیزی و فرانسیس فورد کاپولا نیز به آن اعتراض کردند.
بازگشت به کن با «زن و بچه»:
با وجود چالش‌ها و ممنوعیت‌ها، سعید روستایی با فیلم «زن و بچه» (۱۴۰۳/۱۴۰۴) بار دیگر به جشنواره کن ۲۰۲۵ بازگشت. این فیلم که یک درام اجتماعی با بازی پریناز ایزدیار و پیمان معادی است، پس از نمایش در جشنواره، با تشویق ایستاده ۱۰ تا ۱۳ دقیقه‌ای تماشاگران مواجه شد که نشان از استقبال بی‌نظیر از این اثر بود. روستایی درباره این فیلم گفته است که این یک اثر تبلیغاتی نیست، بلکه داستانی درباره مقاومت اجتماعی است.
سبک و ویژگی‌های فیلمسازی:
سعید روستایی به دلیل رویکرد واقع‌گرایانه و جسورانه خود در پرداختن به معضلات اجتماعی و طبقات فرودست جامعه شناخته می‌شود. فیلم‌های او غالباً با ریتمی تند، دیالوگ‌های پرمعنا، بازی‌های قوی و کارگردانی دقیق همراه هستند که فضایی متشنج و پرفشار را به تصویر می‌کشند. او با استفاده از زبان سینما، به لایه‌های پنهان جامعه نفوذ می‌کند و داستان‌هایی از زندگی افراد عادی و چالش‌های آنها را روایت می‌کند. او از کارگردانان نسل جدیدی است که با هوشمندی و استعداد ذاتی، مسیر جهانی شدن را در سینمای ایران هموار کرده است.
در مجموع، سعید روستایی یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین کارگردانان جوان سینمای ایران است که با آثارش همواره مرزهای سینمای اجتماعی را گسترش داده و توانسته است توجهات داخلی و بین‌المللی را به خود جلب کند، حتی اگر این مسیر با چالش‌ها و حواشی همراه بوده باشد.
