آلودگی هوا به یک ابرچالش ملی تبدیل شده که هم جان مردم را میگیرد و هم اقتصاد کشور را فلج میکند. با وجود قوانین موجود، ضعف در اجرا و نظارت باعث تشدید این بحران شده است. اگر اقدامات جدی و فوری انجام نشود، این معضل نهتنها سلامت و رفاه مردم را تهدید میکند، بلکه میتواند به یک فاجعه زیستمحیطی و اقتصادی غیرقابل جبران تبدیل شود.
مرگ خاموش در ایران بر اثر آلودگی هوا
بر اساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، در سال ۱۴۰۲، حدود ۳۰۶۹۲ مرگ زودرس در ۵۷ شهر ایران با جمعیت تقریبی ۴۸ میلیون نفر به آلودگی هوا نسبت داده شده است. این رقم در برخی منابع دیگر، مانند اظهارات وزیر بهداشت، حتی تا ۵۰ هزار نفر در سال نیز برآورد شده است.
تحقیقات نشان میدهد که به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در شهرهای مورد بررسی، بهطور میانگین ۶۴ مرگ مرتبط با آلودگی هوا رخ داده است. در تهران، این عدد به ۷۰ مرگ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر میرسد. در برخی استانهای شرقی، این آمار حتی نگرانکنندهتر است و به ۱۴۱ مرگ در ازای هر ۱۰۰ هزار نفر افزایش مییابد. در مقابل، شهرهایی مانند شاهرود و سنندج با ۳۰ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر، کمترین آمار مرگومیر ناشی از آلودگی هوا را داشتهاند.
خسارتهای اقتصادی سرسامآور
آلودگی هوا علاوه بر تلفات انسانی، بار مالی سنگینی نیز بر دوش اقتصاد کشور گذاشته است. بر اساس ارزیابیهای وزارت بهداشت، خسارت ناشی از آلودگی هوا ۱۲ میلیارد دلار در سال برآورد شده، اما برخی مطالعات دیگر با در نظر گرفتن هزینههای بیماریها و سایر عوامل، این رقم را تا ۲۳ میلیارد دلار (معادل ۵ درصد تولید ناخالص داخلی کشور) تخمین زدهاند.
این پدیده، بهرهوری اقتصادی را کاهش میدهد، فعالیتهای تجاری، آموزشی و خدماتی را مختل میکند و حتی بر صنعت گردشگری تأثیر منفی میگذارد. همچنین، خسارتهای واردشده به زیرساختها، بخش کشاورزی و صنعت، از دیگر تبعات اقتصادی آلودگی هوا هستند.
پیامدهای اجتماعی و زیستمحیطی
آلودگی هوا فقط به اقتصاد و سلامت آسیب نمیزند، بلکه کیفیت زندگی مردم را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. این معضل باعث تشدید نابرابریهای اجتماعی و بهداشتی شده، الگوی مهاجرت را تغییر داده و حتی بر عملکرد تحصیلی دانشآموزان تأثیر منفی گذاشته است. افزایش غیبت از مدرسه، کاهش فعالیتهای خارج از کلاس و افت کیفیت آموزش از دیگر پیامدهای این بحران هستند.
از نظر زیستمحیطی نیز آلودگی هوا منجر به بارانهای اسیدی، آلودگی خاک، تخریب پوشش گیاهی و اختلال در حیات وحش شده است. این پدیده، اکوسیستمهای طبیعی را تهدید میکند و تنوع زیستی را کاهش میدهد.
قانون هوای پاک؛ چرا اجرا نمیشود؟
با وجود تصویب قانون هوای پاک در سال ۱۳۹۶، هنوز این قانون بهطور کامل اجرایی نشده است. علیرضا عباسی، نماینده مجلس، معتقد است که مشکل اصلی، عدم اجرای مؤثر قوانین است، بهویژه ماده ۲۴ این قانون که وظایف دستگاههای مختلف را مشخص کرده است.
محیط زیست، این نهاد را به دلیل عملکرد ضعیف در مقابله با پدیده گرد و غبار از سال ۱۳۹۵ تاکنون زیر ذرهبین برده است. سید محمد مولوی، نماینده مردم آبادان، با اشاره به بحران گرد و غبار، اعلام کرد که ۲۱ میلیون نفر از جمعیت کشور تحت تأثیر این پدیده قرار دارند و چندین استان به دلیل آن تعطیل شدهاند.
به گفته وی، سالانه ۲ میلیارد تن ذرات گرد و غبار در جهان منتشر میشود که ۱۵۰ کشور را تحت تأثیر قرار داده و ایران نیز یکی از آسیبدیدهترین کشورهاست.
لطفا نظرات خود درباره این خبر را از طریق بخش “دیدگاه” با ما و خوانندگان محترم مجله اینترنتی دیبامگ به اشتراک بگذارید.