نوحههای سهضرب، نغمههای آیینی و مذهبی هستند که به طور خاص در ایام عزاداری، به ویژه در ماه محرم و صفر، برای حضرت عباس (ع) خوانده میشوند. این نوحهها با لحنی حزنانگیز و دلنشین، مصائب و مظلومیت اهل بیت (ع) را بیان میکنند و شور حسینی را در دل عزاداران برمیانگیزند. ریتم “سهضرب” در این نوحهها نقش مهمی در هماهنگی عزاداریهای جمعی مانند سینهزنی و زنجیرزنی دارد.
متن نوحه سه ضرب حضرت عباس
ای هل حرم میر و علمدار نیامد
ای اهل حرم میر و علمدار نیامد
سقای حسین، سردار نیامد
علمدار نیامد، علمدار نیامد
عباس علمدار، دل من زار و تبدار
از غمت ای علمدار، شده بیمار
علمدار نیامد، علمدار نیامد
ای ماه بنی هاشم، ای یوسف زهرا
ای ساقی عطشان، ای آب حیات
ای یار و غمخوار، ای همدم و رفیق
علمدار نیامد، علمدار نیامد
ای همدم و رفیق، ای یار و غمخوار
ای آب حیات، ای ساقی عطشان
علمدار نیامد، علمدار نیامد
ای ساقی لب تشنگان، یا ابوالفضل
بند اول:
ای ساقی لب تشنگان، یا ابوالفضل
ای ماه بنی هاشمیان، یا ابوالفضل
علمدار کربلا، یا ابوالفضل
ای جانم فدای تو، یا ابوالفضلبند دوم:
مشک تو بر دوش و علم در دست
رفتی به سوی فرات، ای یار مست
دشمن به کمین بود و تو بی خبر
افتادی از اسب و شکست، ای یار پستبند سوم:
دستت جدا شد، مشکت فتاد
بر خاک کربلا، ای یار داد
خون از دو دیده می چکد، یا ابوالفضل
ای ماه من، چه شد، ای یار رادبند چهارم:
خیمهها بیتو غرق در آتش
طفل صغیر، بی تاب و خواهش
زینب پریشان، ام کلثوم نالان
عباس کو، که آید به یاری، ای داد از این ماتمبند پنجم:
ای کاش بودی و میدیدی
خیمهها غرق در حریق و زبانه
ای کاش بودی و میدیدی
طفلان تشنه و بیپناهانهبند ششم:
برخیز و ببین که زینبت تنهاست
برخیز و ببین که اکبرت جان داد
برخیز و ببین که کودکان تشنهاند
عباس برخیز که کربلا غرق خون استبند هفتم:
ای ساقی کربلا، برخیز
علمت را به دست گیر و برخیز
دشمن به خیمهها حمله ور شد
عباس برخیز، که وقت جنگ استبند هشتم:
ای ماه بنی هاشم، عباس، عباس
علمدار کربلا، عباس، عباس
نور چشمان حسین، عباس، عباس
علمدار کربلا، عباس، عباس
عطش کودک تو آبم کرد
عطش کودک تو آبم کرد
لب خشک علی کبابم کردمشک پاره ؛ نگاه اهل حرم
به خدا از خجالت آبم کردای برادر بیا مرا دریاب
مادر تو پسر خطابم کردرویم آیینه ی جمال تو بود
حرمله با سه شعبه قابم کردقمر خون گرفته ی حرمم
طلعت رویت آفتابم کردگفتم ای مشک تا خیام بیا
قطره قطره ولی جوابم کردپس بریده بریده می گویم
آب شرمنده ی ربابم کرداز دعای مجیب پر بودم
دستم افتاد و مستجابم کردشدت تیرها و ضرب عمود
بر نگین زمین رکابم کردآمدی و نشد که برخیزم
نه تکانم نده که می ریزم
این حسین او ابالفضل جوان
دو برادر دو برادر دو شجاع بی نظیر
این علمدار سپاه او امیراین حسین او ابالفضل جوان
این امام او امیر کائناناین یکی از نسل پیغمبر بود
اون یکی نور دل حیدر بوداین یکی از سوی یمین او یسار
کرده جنگ با گروه نابکاردو برادر دو برادر دو ابرمرد دلیر
در میان روبهان مانند شیرلشکر از هر سو به هم پیچیده شد
جنگجویان را به هر بگریز شدهرکه می آمد به جنگ این دو مرد
بانگ تکبیر ابالفضل رشیدروح در جان حسینش می دمید
گفت این فرزند پیغمبر منمگفت آن از زاده حیدر منم
گفت آن بابم علی مرتضاستگفت این مادر مرا خیرالنساست
گفت این عباس نام آور منمگفت آن از زاده حیدر منم
مظلوم حسین جان، سقا ابالفضل
در کربلا غوغا شده قُتل العباس
در کربلا غوغا شده قُتل العباس
بی دست و سر سقا شده قتل العباسواویلتا واویلتا یا ابوفاضل (۲)
*****
رسیده وقت غربت ابی عبدالله
پریده رنگ از صورت ابی عبداللهواویلتا واویلتا یا ابوفاضل (۲)
*****
افتاده زیر دست و پا شاخه یاسم
گردیده از پیکر جدا دست عباسمواویلتا واویلتا یا ابوفاضل (۲)
*****
این اشجع الناس من است آه و واویلا
این دست عباس من است آه و واویلاواویلتا واویلتا یا ابوفاضل (۲)
*****
افتاده از زین بر زمین پیکر عباس
عمود آهنین زدند بر سر عباسواویلتا واویلتا یا ابوفاضل (۲)
*****
فرمانده بی لشکرم، بهترین یارم
دست و سر و چشمت چه شدای علمدارم؟واویلتا واویلتا یا ابوفاضل (۲)
*****
با من گلستان علی در چمن افتاد
دستی که بوسیده علی از بدن افتادواویلتا واویلتا یا ابوفاضل (۲)
ای ساقی طفلان عباس
ای ساقی طفلان عباس
ای حامی قرآن عباسدور بدنت گردیدم
با دیده گریان عباستو حامی و پرچمدار منی
غمخوار منی، غمخوار منیجان تو در ره قرآن فدا شد
دست و چشم تو تقدیم خدا شدیا ابالفضل یا ابالفضل یا ابالفضل
*****
ای هستی من، هستت کو
با من، دل پا بستت کوسقا و علمدار من
چشم و علم و دستت کوتو ماه دل آرای حرمی
آب آور و سقای حرمیجای آبای مه در خون تپیده
از چه رو خون ز. بازویت چکیدهیا ابالفضل یا ابالفضل یا ابالفضل
*****
ای سرو به خون غلتیده
ای آب تو اشک دیدهبا آن که لبت خشکیده
خون از دهنت چکیدهای روی زمین دست و علمت
نتوان ببرم سوی حرمتکودکان در حرم چشم انتظارند
نونهالان دگر سقا ندارندیا ابالفضل یا ابالفضل یا ابالفضل
*****
هنگام عزاداری شد
ایام غم و زاری شداز دیده طفلانم اشک
از چشم تو خون جاری شدتو منبع جودی و کرمی
تو آرزوی اهل حرمیمظهر غیرت و ساقی کوثر
خیز و بر تشنگان آبی بیاوریا ابالفضل یا ابالفضل یا ابالفضل
*****
ای خیمه عزادار تو
چشم همه خونبار توزهرا و علی گردیدند
در علقمه زوار تومن بین عدو تنها چه کنم
با خنده دشمنها چه کنمخنده دشمن و اشک سکینه
کرده آه مرا آتش به سینهیا ابالفضل یا ابالفضل یا ابالفضل
اگرچه تنده اللریم یوخ (ترکی)
شاعر: مختار وطن پرست (نگین)
ریتم شعر: ایران… فدای اشک و خنده تو
اگرچه تنده اللریم یوخ
بدنده یاره لردی چوخ چوخ
سپهره نالمی اوجالدان
منیم سو مشگیمه دگن اوخ
خجالتم بو چولده قارداش
گرک توکم عذاره قانیاش
آتوبدی اهل کینه بیر اوخ
سو مشگیمه دگوبدی بیر باش
دگوبدی یاره یاره اوستن
اولوبدی پاره پاره بو تن
دورانمورام ایاقه قارداش
گذشت ایله بو حالیمی سن
گوزتلوری منی گل یاس
سکینه دن خجلدی عباس
سزادی دیده دن توکم من
بو محنتینده اشک الماس
جهانیانه نور عینم
فدای قاف و شین و عینم
بو فخردور که عالم ایچره
غلام درگه حسینم
الیم اگر قالیدی تنده
علم یخلمازیدی منده
قوی آغلیوم بو حاله قارداش
یانوم بیله آغور محنده
بو گون کسیلدی چاره نیلوم
توانی آلدی یاره نیلوم
سنون، ولی غمون برادر
گلن دگور شماره نیلوم
نولوردی گویلوی آلیدیم
غمونده باشیمه چالیدیم
اولیدی کاش الیم بدنده
قولومی بوینوا سالیدیم
گرک بو قلبی داغلیم من
چکوب سس ایمدی آغلیم من
باخا باخا که تک قالوبسان
نجه گوزومی باغلیم من
نگینه قیل اوزون عنایت
عنایتونله ایت کفایت
و بیرده دعوت ایت برادر
گله بیزی ایده زیارت
متن نوحه حضرت عباس
باز منو احساس / پیچیده توی هیئت عطر ناب یاس
دوباره پا گرفته روضه عباس / دل و احساسآه و شور و دم / گره خورده دلم با نخهای پرچم
واسه تو تا همیشه طپش قلبم / میگیره دمپیمونه به پیمونه میزنم غم رو بی خیالم
با تو میگذره لحظههای هر روز و ماه و سالمحضرت سقا / تو دستای تو زلف موجای دریا
به عشق تو میبارن همهی ابرا / تویی سقاحضرت عباس / رقیه با صدای پات میره تو خواب
بنفسی انتَ میگه زیر لب ارباب / تویی مهتابمردم اینو میگن یل حسین خیلی خیلی آقاست
بین شیعه و غیر شیعهها پرچم تو بالاستشد به پا طوفان / یا انگاری که دریا میکنه طغیان
کیه اینکه میلرزه زیر پاش میدان / شده طوفانیا علی یاهو / گره انداخته بازم میون ابرو
نمیتونه بشه باز کسی رو در رو / مدد یا هوصد و سی و سه مرتبه صداش کن بگو اباالفضل
بچه سیدا یک صدا بگن جان عمو ابالفضل
♦♦♦♦♦
من که از اهل حَرَم، آب رودارترم
تیر کین آمد و گفت، آب رویت ببرمنه همین چشم زِرِه قامت من تر کرده
اشک مشک آمده و گریه به من سر کردهیا اَخا کن نظری، در خیامم مَبَری
پرچم از دست جدا، جام از مست جداپشت تو با سر من هر دو بشکست جدا
مادرت آمده نتوان به برش برخیزمخون چشمم عوض گل به رهش میریزم
کُن به علقم گذری، در خیامم مَبَریمستم و می زدهام، پیش پیر آمدهام
پیر من هست حُسین، علقمه میکدهامآنکه از روز ازل باده به من داده تویی
می تو و میکده تو جام تو و باده توییتو ز من با خبری، در خیامم مَبَری
♦♦♦♦♦
مکن از خار هراس باغ ما دارد یاس
یک بیابان دشمن منم و یک عباسآسمانم من و عباس علی ماه من است
چه غم از روبهیان شیر به همراه من استمرحبا عباسم
بنگر ای ماهِ تمام، کف زنان لشگر شام
که شده کار حسین، بعد عباس – تمامتو نه امیّد منی بلکه امید همهای
هم گل امّ بنین، هم پسر فاطمهایمرحبا عباسم
ساقی سرمستم، بَعد تو بشکستم
افتخارم به تو بود، می روی از دستمچشم بر راه بود دخترک غم زدهام
چه بگویم اگر او گفت چرا خم شدهاممرحبا عباسم
♦♦♦♦♦
تا پیکرت در خون نشست ای علمدارم
از داغ تو پشتم شکست ای علمدارمبعد از تو برادر من گشتم بی یاور
در خیمه آل فاطمه منتظر هستندطفلان لب تشنه همه منتظر هستند
میکنم جستجو برادر دستت کومن در کنار جسم تو دیده گریانم
با نالههایی آتشین روضه میخوانمای همه هستِ من رفتی از دست من
ای ساقی لب تشنگان با لب عطشانگرمِ خسوفی زیر خون، ای مهِ تابان!
ای ماه بیقرین یل امّ البنینبا دیدن تو چارهام کم شده عباس
من کوهم اما قامتم خم شده عباستو رفتی من ماندم بین دشمن ماندم
داغ تو برد از یاد من داغ اکبر راحس میکنم در نزد تو بوی مادر را
چون که کوفی هستند فرقت را شکستند