میثم تمار کیست؟ بیوگرافی + ویژگی های برجسته و نحوه شهادت

میثم بن یحیی تمار یکی از یاران نزدیک و مورد اعتماد امام علی بن ابی‌طالب (ع) و از جمله اصحاب خاص ایشان بود. او همچنین از راویان حدیث و خطبای برجسته صدر اسلام به شمار می‌رفت. در ادامه این مطلب از دیبامگ، جزئیات بیشتری درباره زندگی آن شهید میخوانید.

میثم تمار کیست؟

نام “میثم تمار” در تاریخ تشیع، با وفاداری و بصیرت گره خورده است. اما پیش از آنکه به جایگاه بلند او در کنار امیرالمؤمنین علی (ع) برسیم، نگاهی به ریشه‌ها و تبار او می‌اندازیم.

برخی پژوهشگران معتقدند که میثم اصالتاً ایرانی بوده است. سرنوشت او را به کوفه کشاند، جایی که او مملوک زنی از قبیله بنی‌اسد گردید و به همین سبب، در آن زمان به این قبیله منسوب می‌شد. اما نقطه عطف زندگی میثم، دیدار با مقتدایش، علی بن ابی‌طالب (ع) بود.

روزی حضرت علی (ع)، میثم را از آن زن خریداری کرد و به رسم آزادمردان، او را از بند بردگی رهانید. آنگاه از او نامش را پرسید. میثم پاسخ داد: “سالم.” اما امام علی (ع) با علم لدنی و برگرفته از کلام رسول اکرم (ص)، به او فرمود: “پیامبر اکرم (ص) به من خبر داده‌اند که والدین عجم (ایرانی) تو، نام ‘میثم’ را برایت برگزیده‌اند.” میثم که از این آگاهی امام شگفت‌زده شده بود، سخن ایشان را تصدیق کرد. امام به او فرمود که همان نامی که پیامبر (ص) به من خبر داده، یعنی “میثم” را برای خویش برگزیند. میثم نیز با جان و دل پذیرفت و از آن پس، به “میثم” مشهور شد. او دارای دو کنیه “ابوسالم” و “ابوصالح” بود که هر دو نشان از احترام و جایگاه او داشتند.

تجارت خرما و شهرت “تمّار”

زندگی میثم در کوفه تنها به بندگی و آزادی محدود نشد. او در بازار پررونق کوفه به خرمافروشی مشغول بود و به دلیل همین حرفه، به او لقب “تمّار” (خرمافروش) دادند. برخی روایات نیز حکایت می‌کنند که او در مکانی به نام “دارالرزق” یا “دار الزَّرق” به خربزه‌فروشی می‌پرداخت، که نشان از معیشت شرافتمندانه و کسب روزی حلال او دارد.

ویژگی های برجسته میثم تمار: فصاحت، بلاغت و صاحب علم منایا و بلایا

میثم تمار تنها یک بازرگان ساده نبود، بلکه مردی حاضرجواب، باهوش و بسیار بلیغ بود. توانایی او در سخنوری و استدلال چنان بود که وقتی به نمایندگی از معترضان بازار کوفه در برابر عبیدالله بن زیاد، حاکم ستمگر وقت، سخن گفت، ابن‌زیاد از منطق، فصاحت و بلاغت او در حیرت ماند. این ویژگی‌ها، او را به یکی از منتقدان صریح و آشکار حکومت امویان تبدیل کرد و خطبه‌های آتشینش علیه این حکومت، نام او را در میان دشمنان اموی برجسته ساخت.

جایگاه معنوی و قرب میثم به امیرالمؤمنین علی (ع) چنان بود که او را به علم لدنی و آگاهی از آینده مجهز ساخته بود. از این رو، میثم را صاحب علم منایا و بلایا می‌دانند؛ یعنی کسی که از زمان مرگ‌ها، حوادث بزرگ و امتحانات سخت پیش رو آگاهی داشت. او پیشگویی‌های شگرفی داشت که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• خبر شهادت مولایش امام حسین (ع) که آن را برای زنی مکّی به نام جبله بازگو کرد.
• پیشگویی شهادت حبیب بن مظاهر، یار وفادار امام حسین (ع)، در دیداری که با او داشت.
• اعلام خبر مرگ معاویه، حاکم اموی.
• آگاهی از دستگیری خودش توسط سرکرده طایفه‌اش و نحوه شهادتش به دستور ابن زیاد.
• و حتی خبر آزادی مختار از زندان.

همه این ویژگی‌های منحصر به فرد – از فصاحت و بلاغت گرفته تا دانش غیبی و شجاعت در برابر ستم – سبب شده است که میثم تمار را نه تنها در شمار اصحاب برجسته، بلکه به عنوان یکی از حواریون و یاران برگزیده امام علی (ع) و از نزدیک‌ترین افراد به ایشان قلمداد کنند.

نحوه شهادت میثم تمار

• دستگیری: پس از واقعه کربلا و به دستور عبیدالله بن زیاد، حاکم ستمگر کوفه، میثم به دلیل وفاداری به اهل بیت (ع) و خطبه‌های تندی که علیه بنی امیه می‌خواند، دستگیر شد.
• نحوه شهادت: او را بر همان درخت خرمایی که امام علی (ع) پیشگویی کرده بود، به دار آویختند. در هنگام به دار بودن، همچنان به سخنرانی علیه معاویه و ستم بنی امیه ادامه داد. مأموران عبیدالله برای ساکت کردن او، زبانش را قطع کردند و سرانجام میثم تمار در سال ۶۰ یا ۶۱ هجری قمری به شهادت رسید.