آیا میدانید هزار سال پیش، در همین سرزمین ایران، شاعری زندگی میکرد که به جای نوشتن شعرهای ساده، قصههای شیرین و جذاب را به شعر تبدیل میکرد؟ این شاعر بزرگ، کسی نیست جز نظامی گنجوی. در ادامه این مطلب، یک تحقیق کوتاه و جذاب درباره زندگی و آثار او برای شما آماده شده است تا با دنیای پر از ماجرای این شاعر بزرگ بیشتر آشنا شوید.
کودکی و جوانی نظامی گنجوی
جمالالدین ابومحمّد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤید، مشهور به نظامی گنجوی، در سال ۵۳۰ یا ۵۳۵ هجری قمری در شهر گنجه به دنیا آمد. گنجه در آن زمان یکی از شهرهای مهم ایران بود و در جمهوری آذربایجان امروزی قرار دارد.
نظامی در خانوادهای سرشناس به دنیا آمد. پدرش، یوسف، و پدربزرگش، زکی، هر دو در شهر گنجه زندگی میکردند. متأسفانه نظامی در کودکی پدر و مادرش را از دست داد و سرپرستی او را داییاش، خواجه عمر، به عهده گرفت. داییاش او را به مدرسه فرستاد و نظامی در همان دوران به یادگیری علوم مختلف پرداخت. او علاوه بر شعر و ادبیات، در علوم دیگری مانند نجوم، فلسفه، الهیات و قرآن نیز دانش زیادی داشت.
زندگی شخصی و ازدواج
نظامی گنجوی در طول زندگیاش سه بار ازدواج کرد. اولین همسر او، آفاق، کنیزی بود که فرمانروای گنجه به او هدیه داده بود. نظامی آفاق را بسیار دوست داشت و پسرش، محمد، از او به دنیا آمد. اما متأسفانه آفاق در جوانی از دنیا رفت و این اتفاق تأثیر زیادی بر نظامی گذاشت. پس از آفاق، نظامی دو بار دیگر هم ازدواج کرد، اما همسران بعدیاش نیز در جوانی از دنیا رفتند. همین اتفاقات باعث شد تا او در اشعارش به غم از دست دادن عزیزانش اشاره کند.
پایان زندگی
نظامی گنجوی در تمام عمر خود در شهر گنجه ماند و به سفرهای طولانی نرفت. او بیشتر وقتش را به مطالعه، نوشتن و سرودن شعر میگذراند. او حدود ۶۰ سال عمر کرد و در همان شهر گنجه از دنیا رفت. آرامگاه او هم اکنون در کشور آذربایجان و شهر گنجه قرار دارد.
کتابهای نظامی گنجوی
مهمترین کتابهای نظامی گنجوی، مجموعه شعرهایی به اسم «پنج گنج» یا «خمسه» است. این پنج کتاب، قصههای خیلی شیرین و معروفی دارند:
- مخزن الاسرار: این کتاب پر از داستانهای کوتاه و آموزنده است که به ما یاد میدهد چطور انسان بهتری باشیم.
- خسرو و شیرین: این قصه درباره عشق خسرو، پادشاه ایران، و شیرین، شاهزاده ارمنستان است. داستان آنها پر از ماجراهای جذاب و عاشقانه است.
- لیلی و مجنون: حتماً اسم لیلی و مجنون را شنیدهاید! این قصه غمگین و زیبا، درباره دو جوانی است که عاشق هم بودند اما نتوانستند به هم برسند.
- هفت پیکر: این کتاب درباره پادشاهی به اسم بهرام گور است. بهرام گور به هفت قصر میرود و در هر قصر، با یک شاهزاده خانم آشنا میشود و داستانی از او میشنود. هر قصر رنگ مخصوص خودش را دارد.
- اسکندرنامه: این قصه درباره زندگی اسکندر مقدونی است؛ از جنگها و فتوحاتش تا کارهایی که در دنیا انجام داده است.
چرا نظامی مهم است؟
نظامی گنجوی از شاعرانی بود که فقط به فکر نوشتن شعر نبود. او به ما یاد داد که داستاننویسی با شعر چقدر زیبا و دلنشین است. او قصههای تاریخی و افسانهای را با هنر و خلاقیت خودش به شعر تبدیل کرد. به همین دلیل، بعد از نظامی، خیلی از شاعران دیگر هم سعی کردند مثل او قصههایشان را با شعر بنویسند.
اگر روزی قصههای نظامی را خواندید، با خودتان فکر کنید که او چقدر باهوش و باذوق بوده که توانسته این قصهها را اینقدر زیبا و آموزنده برای ما تعریف کند.