آیا تا به حال شنیدهاید که یک نفر را «استاد سخن» بنامند؟ این لقب مخصوص شاعر بزرگی است که نامش شیخ مصلحالدین سعدی شیرازی است. سعدی نه تنها یکی از بزرگترین شاعران ایران است، بلکه یک جهانگرد و معلم بزرگ اخلاق بود. او بیش از هفتصد سال پیش زندگی میکرد، اما حرفها و داستانهایش آنقدر شیرین و پرمعناست که هنوز هم برای ما تازه و آموزنده است. در این تحقیق، با زندگی پرماجرای سعدی در سفرها و درسهای مهمی که در دو کتاب مشهورش، بوستان و گلستان، به ما آموخته است، آشنا میشویم.
سعدی کیست؟ چرا به سعدی «شیخ اجل» یا «استاد سخن» میگویند؟
شیخ مصلحالدین سعدی شیرازی، یکی از بزرگترین شاعران و نویسندگان تاریخ ایران و جهان است. او نه تنها یک شاعر بود، بلکه یک معلم اخلاق و یک جهانگرد بود که در آثارش، زیباترین درسهای زندگی، مهربانی و رفتار خوب را به ما آموخته است. به همین دلیل، به او لقبهای مهمی مانند «استاد سخن» و «شیخ اجل» دادهاند.
۱. زندگی سعدی: از شیراز تا جهان
سعدی در حدود سال ۶۰۶ هجری قمری در شهر زیبای شیراز به دنیا آمد. او در جوانی برای کسب علم به بغداد سفر کرد و در مدرسه نظامیه بغداد، که یکی از مهمترین دانشگاههای آن زمان بود، درس خواند.
پس از حملهٔ مغولها به ایران، سعدی برای چندین سال طولانی به سفرهای دور و دراز رفت. او به شهرهای مختلفی مثل شام (سوریه)، مصر، مکه و حتی هند سفر کرد. سعدی در این سفرها، با مردم مختلف، فرهنگهای گوناگون و سختیهای زندگی آشنا شد. او تمام این تجربهها و دیدهها را در کتابهایش نوشت تا ما هم از آنها درس بگیریم.
در دوران پیری به شهر محبوبش شیراز بازگشت و مورد احترام حاکمان و مردم قرار گرفت و دو کتاب مهم خود را نوشت.
۲. آثار ماندگار سعدی
سعدی دو کتاب بسیار معروف و جهانی دارد که به زبان ساده و پرمعنا نوشته شدهاند:
الف) بوستان (سعدینامه): کتاب نصیحتها
- محتوا: بوستان (به معنی باغ) مجموعهای از شعرهای داستانی است.
- موضوع: سعدی در این کتاب، دربارهٔ موضوعاتی مثل مهربانی، عدالت، شکرگزاری، بخشش، عشق و خوبی کردن به دیگران صحبت میکند. هر شعر بوستان، داستانی زیبا دارد که یک نصیحت مهم اخلاقی را به ما یاد میدهد.
ب) گلستان: کتاب زندگی
- محتوا: گلستان مجموعهای از نثر (متن ساده) و شعر است.
- موضوع: این کتاب دربارهٔ موضوعاتی است که از زندگی روزمره و تجربههای سعدی در سفرها بهدست آمده است. گلستان شامل هشت فصل است که دربارهٔ آداب پادشاهان، اخلاق درویشان، قناعت، فواید خاموشی و … صحبت میکند.
۳. مهمترین درسهای سعدی
شاید مهمترین ویژگی سعدی این باشد که سخنان او بسیار ساده و شیرین هستند و برای همه قابل فهم میباشند.
- شعر مشهور «بنی آدم»: معروفترین شعر سعدی که در ورودی سازمان ملل متحد نصب شده است، درس بزرگی درباره اتحاد و همدلی به ما میدهد:
بنی آدم اعضای یک پیکرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند/ چو عضوی به درد آورد روزگار/ دگر عضوها را نماند قرار
- پیام اصلی: سعدی به ما میآموزد که انسانها همه مثل اعضای یک بدن هستند و اگر مشکلی برای یکی پیش بیاید، بقیه هم باید ناراحت و نگران باشند.
۴. آرامگاه سعدی (سعدیه)
سعدی در حدود سال ۶۹۰ هجری قمری در همان شهر محبوبش، شیراز، از دنیا رفت. آرامگاه او که به «سعدیه» معروف است، در شمال شرق شیراز قرار دارد و یکی از زیباترین و آرامشبخشترین مکانهای دیدنی ایران است.