در میان دوازده فرزند حضرت یعقوب (ع)، بنیامین جایگاهی ویژه داشت؛ او تنها برادر تنی و کوچکترین فرزند حضرت یوسف (ع) بود که پس از گم شدن یوسف، به محبوب قلب پدرش تبدیل شد. با وجود پاکدامنی، تقوا و ارتباط عمیقش با یوسف نبی، سؤالی مهم مطرح میشود: آیا بنیامین نیز به مقام نبوت رسید؟ این مقاله به بررسی این پرسش بر اساس منابع دینی و سپس به شرح زندگی پرماجرای بنیامین، دلبستگی پدر و برادر به او و نقش کلیدیاش در آخرین بخشهای داستان حضرت یوسف (ع) میپردازد.
بنیامین: برادر تنی یوسف (ع) و راز عدم نبوت
بنیامین، کوچکترین پسر حضرت یعقوب (اسرائیل) و تنها برادر تنی (از یک مادر) حضرت یوسف (ع)، یکی از شخصیتهای دوستداشتنی و محوری در بخش پایانی داستان یوسف است. با وجود پاکدامنی، تقوا و جایگاه رفیعی که نزد پدر و برادرش یوسف داشت، منابع دینی (شیعه و اهل سنت) به اتفاق آرا تأکید میکنند که بنیامین به مقام نبوت نرسیده است.
آیا بنیامین پیامبر بود؟ (پاسخ قطعی)
پاسخ صریح و قاطع منابع اسلامی این است: خیر، بنیامین پیامبر نبود.
- قرآن کریم: در قرآن کریم، تنها به یوسف (ع) از میان دوازده فرزند حضرت یعقوب (ع) مقام نبوت عطا شده است. نام بنیامین در قرآن ذکر نشده، اما چندین بار با تعبیر «أخی» (برادرم) از زبان یوسف از او یاد میشود که نشاندهنده علاقه خاص یوسف به اوست.
- منابع تفسیری و روایی: بنابر تحقیق و جستوجو در متون شیعه و اهل سنت، هیچ گزارشی مبنی بر اعطای مقام نبوت به بنیامین وجود ندارد. منابع تاریخی تصریح میکنند که پس از حضرت یوسف (ع) تا زمان حضرت موسی (ع)، نبوت در میان بنیاسرائیل به نسل لاوی (یکی دیگر از برادران یوسف) منتقل شد و حکومت در نسل یوسف باقی ماند.
- انتخاب الهی: تقوا و پاکدامنی بنیامین هرگز دلیلی بر اعطای مقام نبوت نمیشود؛ نبوت یک مقام انتخابی و الهی است و خداوند مصلحت ندید که این مقام را به بنیامین عطا کند.
زندگینامه و سرگذشت بنیامین، برادر محبوب یوسف (ع)
بنیامین کوچکترین فرزند از دوازده پسر حضرت یعقوب (ع) و دومین و آخرین فرزند راحیل، همسر محبوب یعقوب، بود. راحیل هنگام تولد بنیامین در مسیر بازگشت به کنعان، درد و رنج بسیاری متحمل شد و قبل از فوت، نام فرزندش را «بِنْ أوْنی» گذاشت که در زبان عبری به معنای «پسر رنج من» است. اما حضرت یعقوب (ع) که این نام را نامبارک میدانست، آن را به «بِنْیامین» تغییر داد که به معنای تحتاللفظی «پسر دست راست» یا «پسر برکت» است. این نام، نمادی از لطف و توجه ویژه یعقوب (ع) به او بود.
دلبستگی یعقوب (ع) و جایگاه خاص
پس از آنکه برادران یوسف، او را به چاه انداختند، بنیامین به تنها برادر تنی یوسف تبدیل شد. از آنجا که یوسف (ع) از دیدگان پدر پنهان شد و راحیل نیز فوت کرده بود، دلبستگی حضرت یعقوب (ع) به بنیامین به شدت افزایش یافت. یعقوب (ع) به دلیل تنهاترین ماندن این دو برادر (از یک مادر) و نیاز طبیعی آنها به محبت و حمایت بیشتر، بیش از دیگران به یوسف و پس از او به بنیامین محبت میکرد. این دلبستگی عاطفی، عامل اصلی حسادت سایر برادران بود که سالها بنیامین را آزار میداد.
نقش محوری در سفر به مصر
نام بنیامین در ابتدای داستان یوسف (ع) در چاه، کمرنگ است، اما در بخشهای میانی و پایانی نقش پررنگتری پیدا میکند:
- سفر قحطی: هنگامی که خشکسالی و قحطی سرزمین کنعان را فرا گرفت، یعقوب (ع) ده پسر بزرگتر را برای تهیه آذوقه به مصر فرستاد، اما به دلیل ترس از دست دادن بنیامین (پس از تجربه تلخ یوسف)، او را نزد خود نگه داشت.
- شرط یوسف: یوسف (ع) که خود را عزیز مصر معرفی نکرده بود، شرط کرد که در سفر بعدی، برادر کوچکترشان (بنیامین) باید همراه آنها باشد تا به آنها آذوقه بیشتری داده شود. یعقوب (ع) به سختی و با گرفتن عهد و پیمان از پسرانش، اجازه داد بنیامین آنها را همراهی کند.
- نقشه یوسف (ع): در مصر، یوسف (ع) برادرش بنیامین را به کناری برد و خود را معرفی کرد. سپس با قرار دادن جام مخصوص پادشاهی (صواع) در بار بنیامین، او را به «تهمت دزدی» بازداشت کرد. این کار ترفندی از سوی یوسف (ع) بود تا بنیامین را به شکل قانونی نزد خود نگه دارد و برادران را برای بازگرداندن او تحت فشار بگذارد.
فرجام و سرنوشت
پس از آشکار شدن هویت حضرت یوسف (ع)، بنیامین نیز به همراه پدر و دیگر برادرانش به مصر رفت و در کنار یوسف (ع) در رفاه و آسایش زندگی کرد. بنیامین جد یکی از اسباط دوازدهگانه بنیاسرائیل بود که به نام او نامگذاری شد. سبط بنیامین در تاریخ یهود نقشهای مهمی داشت و اولین پادشاه بنیاسرائیل، شائول (طالوت)، از خاندان بنیامین بود. همچنین بعدها، سلیمان (ع) معبد مقدس را در منطقهای که سهم سبط بنیامین بود، بنا کرد. بنیامین پس از سالها زندگی در مصر در آرامش درگذشت.