خیابان ولیعصر تهران در گذر تاریخ به روایت تصویر؛ از دوران پهلوی تا علیرضا زاکانی

این روزها قطع درختان در خیابان ولیعصر بسیار پر سر و صدا شده‌اند. در ادامه شما را به دیدن تصاویری زیبا از طولانی‌ترین خیابان ایران از گذشته تا به امروز دعوت می‌نماییم.

خیابان ولیعصر به روایت تصویر

  

تاریخچه خیابان ولیعصر

زمان شکل گیری این خیابان به حدود ۱۰۰ سال پیش در اوایل سلطنت رضاشاه باز می‌گردد. در دوران پهلوی و قبل‌تر از آن تنها راه ارتباطی تهرانِ قدیم با محدوده شمیران جاده قدیم شمیران (خیابان شریعتی) بود.

زمانی که رضا خان، رضا شاه شد کاخ مرمر و مجموعه سعدآباد را ساخت تا محل زندگی او و خانواده سلطنتی باشد و با توجه به آنکه مجموعه سعدآباد در حوالیِ شمیران خارج از محدوده شهر تهران محسوب می‌شد و دسترسی مناسبی از شهر به این مجموعه کاخ‌ها وجود نداشت؛ دستور داد خیابانی یکپارچه از جنوبِ تهران و محدوده راه‌آهن تا روستاهای شمیران واقع در شمالِ تهران بسازند و نام این خیابان تازه تاسیس را «پهلوی» گذاشتند.

بنابراین جاده قدیم شمیران (خیابان شریعتی) و جاده جدید شمیران (خیابان پهلوی یا ولیعصر) خیابان‌های اصلی‌ای بودند که تهران را به شمیران وصل می‌کردند.

در اوایل پهلوی و قبل از گسترش تهران و تبدیل شدن آن به یک کلان‌شهر، محدوده‌ی شمالی تهران به خیابان انقلاب ختم می‌شد بنابراین تمام زمین‌هایی که مابین خیابان انقلاب و محدوده میدان تجریش قرار داشتند در واقع زمین‌های خارج از شهر تهران محسوب می‌شدند که بخش عظیمی از آنها زمین‌های بایر بودند و بعدها با گسترش تهران وارد محدوده شهری تهران شدند.

بنابراین بخش شمالی خیابان پهلوی در ابتدای امر به «جاده پهلوی» معروف بود و بخش جنوبی آن که در محدوده شهری تهران قرار داشت به خیابان پهلوی شهرت یافت.

ویژگی‌های خیابان پهلوی یا ولیعصر

خیابان پهلوی طولانی‌ترین خیابان تهران است که حدود ۱۸ کیلومتر طول داشته و شمالی‌ترین نقطه تهران در دامنه کوه‌های البرز در حوالی میدان تجریش را به جنوبی‌ترین نقطه‌ی آن در حوالی میدان راه‌آهن متصل می‌کند و در این بین از تعداد زیادی از محله‌های مختلفِ تهران عبور کرده و به گونه‌ای راوی سیر تحول و شکل‌گیریِ محله‌های مختلف در شهر تهران است.

چنارهای خیابان ولیعصر

جدای از کالبد معماری، یکی از مهم‌ترین نشانه‌های خیابان ولیعصر وجود درختان چنار می‌باشد که از ابتدای شکل‌گیریِ این خیابان در طول این ۱۸ کیلومتر قرار داشتند و متاسفانه به دلایل مختلف از جمله کم‌آبی و عدم رسیدگی، تعداد زیادی از آنها خشک شده و جای خالیشان در طول این خیابان محسوس است.

طبق روایت‌های شفاهیِ موجود در مورد درختان خیابان ولیعصر ظاهرا به فواصل هر ۲ متر درخت چنار در دو طرف حاشیه‌ی این خیابان کاشته شده بود و حتی در بعضی روایت‌ها آمده که مابین این چنارها بوته‌های گل سرخ کاشته شده بود، در ابتدای شکل‌گیری این خیابان قنات‌های تهران وظیفه‌ی آبیاری به این درختان را به عهده داشتند. اما به مرور و با گذشت زمان و خشک شدن و تخریبِ تعداد زیادی از قنات‌های تهران، در بعضی از جوی‌های آبِ خیابان ولیعصر، آب‌های آلوده‌ی فاضلاب جایگزین آب‌های تمیزِ قنات‌ها شدند و عامل بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات برای درختانِ چنارِ این محدوده شدند.

جدای از مشکل آلودگی آب‌ها، در بسیاری از موارد نبودِ آب و آبیاری نامناسب باعث خشک شدن درختان چنار شده است. به طوری که امروزه تعدادی از تنه‌های خشک‌شده‌ی درختان چنارِ خیابان ولیعصر به آثارِ هنری برای تزیین پیاده‌روهای این خیابان تبدیل شده‌اند.