درگذشت شهادت گونه یعنی چه؟ چه کسانی شهید محسوب می‌شوند؟

پس از درگذشت آیت الله رئیسی مقام معظم رهبری پیامی صادر کردند و فوت ایشان را درگذشت شهادت گونه خطاب کردند. اما مرگ شهادت گونه به چه معناست؟

سخنان رهبری برای رئیس جمهور مردمی

با اندوه و تاسف فراوان خبر تلخِ درگذشتِ شهادت گونه‌ی عالم مجاهد، رئیس جمهور مردمی و با کفایت و پرتلاش، خادم‌الرضا علیه السلام جناب حجه الاسلام و المسلمین آقای حاج سید ابراهیم رئیسی و همراهان گرامی ایشان رضوان الله علیهم را دریافت کردم.

این حادثه‌ی ناگوار در اثنای یک تلاش خدمت‌رسانی اتفاق افتاد؛ همه‌ی مدت مسئولیت این انسان بزرگوار و فداکار چه در دوران کوتاه ریاست جمهوری و چه پیش از آن، یکسره به تلاش بی‌وقفه در خدمت به مردم و به کشور و به اسلام سپری شد.

رئیسی عزیز خستگی نمیشناخت. در این حادثه‌ی تلخ، ملت ایران، خدمتگزار صمیمی و مخلص و با ارزشی را از دست داد. برای او صلاح و رضایت مردم که حاکی از رضایت الهی است بر همه چیز ترجیح داشت، از این رو آزردگیهایش از ناسپاسی و طعن برخی بدخواهان، مانع تلاش شبانه روزیش برای پیشرفت و اصلاح امور نمیشد.

در این حادثه‌ی سنگین شخصیتهای برجسته‌ئی مانند حجهالاسلام آل هاشم امام جمعه‌ی محبوب و معتبر تبریز، جناب آقای امیر عبداللهیان وزیر خارجه‌ی مجاهد و فعال، جناب آقای مالک رحمتی استاندار انقلابی و متدین آذربایجان شرقی و گروه پروازی و دیگر همراهان نیز به رحمت الهی پیوستند.

اینجانب پنج روز عزای عمومی اعلام میکنم و به ملت عزیز ایران تسلیت میگویم. جناب آقای مخبر طبق اصل ۱۳۱ قانون اساسی در مقام مدیریت قوه‌ی مجریه قرار میگیرد و موظف است به همراهی رؤسای قوای مقنّنه و قضائیه ترتیبی دهند که ظرف حداکثر پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود.

در پایان تسلیت صمیمی خود را به مادر گرامی جناب آقای رئیسی و همسر فاضل و بزرگوار ایشان و دیگر بازماندگان رئیس جمهور و خانواده‌های محترم همراهان بویژه والد ماجد جناب آقای آل هاشم معروض میدارم و صبر و تسلای آنان و رحمت الهی برای درگذشتگان را مسألت میکنم.

سیّدعلی خامنه‌ای

۴۰۳/۲/۳۱

چه کسی شهید محسوب می‌شود؟

در دین اسلام دو نوع شهید وجود دارد؛ یکی شهید مَعرکه است، یعنی کسی که در میدان جنگ کشته شود که احکام خاص دارد ، مثلا نیاز به غسل ندارد ولی یک معنای دیگری از شهادت خیلی وسیع است و شامل افراد مختلف میشود.

در احادیث آمده است: مَن ماتَ على حُبِّ آلِ محمّدٍ ماتَ شَهیدا.

هرکه بر دوستى آل محمّد بمیرد، شهید مرده است. المؤمنُ على أی حالٍ ماتَ، و فی أی ساعَهٍ قُبِضَ، فهُو شَهیدٌ.

مؤمن، در هر حالى که بمیرد و در هر لحظه و ساعتى که جانش گرفته شود، شهید است.

علامه مجلسی در بحار الأنوار به نقل از زید بن ارقم می نویسد: امام حسین(ع) فرمودند: هیچ یک از شیعیان ما نیست، مگر این که صدّیق و شهید است. عرض کردم: چگونه چنین چیزى ممکن است، در حالى که آنان در بسترهاى خود مى میرند؟ حضرت فرمود: مگر کتاب خدا را نخوانده اى: «کسانى که به خدا و فرستادگان او ایمان آورده اند همانان صدّیقان و شهیدان در نزد پروردگارشان هستند»؟ سپس فرمود: اگر شهادت فقط اختصاص به کسانى داشت که با شمشیر کشته شوند در آن صورت خداوند شهدا را تقلیل داده بود.

در احادیث متعدد دیگر آمده است اگر کسی در راه دفاع از خود، در راه کسب روزی حلال ، در راه دفاع از مظلوم، در راه خدا ، در حوادث غیرمترقبه مثل سیل و … از دنیا برود ، شهید محسوب میشود.

آیا افراد گناهکار هم شهید میشوند؟!

افرادی از دنیا میروند که در ذهن برخی گناهکار هستند.

طبق آموزه های دینی ما، گناهکار هم شهید میشود، در روایات ما تصریح شده است که کلُّ ذَنبٍ یکفِّرُهُ القَتلُ فی سَبیلِ اللّهِ عزّ و جلّ إلّا الدَّینَ لا کفّارَهَ لَهُ إلّا أداؤهُ، أو یقضِی صاحِبُهُ، أو یعفُو الذی لَهُ الحَقُّ: کشته شدن در راه خدا، هر گناهى جز قرض را پاک مى کند؛ زیرا قرض جز با ادا شدن پاک نشود. یا باید قرض خود را بپردازد و یا طلبکار از حقّ خود بگذرد.

البته  از امام صادق(ع) نقل شده است، اگر کسی حقی برگردنش باشد، به شرط آنکه از راه حلال قرض گرفته و قصد جبران داشته باشد، اما نتوانسته و فوت کند، خداوند او را عذاب نمی‌کند.

آیت الله دستغیب: شهید وارد بهشت می‌شود و حق‌الناس هم ازبین نمی‌رود، اگر کسی مورد توجه پروردگار شد، در صورتی که حقی از مردم برعهده‌اش باشد، خداوند از روی بخشندگیِ خود، طلبکاران و صاحبان حق را راضی می‌کند.

شهید از منظر دیگر

در تعریف اصطلاحی واژه شهید به دوگونه تبیین شده است:

الف: کسی که در خط مقدم و حین پیکار با دشمن دین، جانش را از دست بدهد. چنانکه پیامبر اعظم (ص) در فضیلت آن مصداق فرموده اند: دوست دارم که درراه خدا بجنگم و کشته شوم و باز بجنگم و کشته شوم و باز هم بجنگم و کشته شوم.

وفرمایش حضرت وصی امیرالمومنین(ع) هم ناظر به این مصداق از معنای شهید است که فرموده اند: سوگند به آنکه جان علی در دست اوست فرود آمدن هزار ضربت شمشیر بر سر آسانتر است از مردن در بستر»

ب : کسی که در پیکار با دشمن دین کشته نشده اما بر طبق روایات مقام شهید را دارد. به عنوان مثال:

• کسی که خدا و پیامبرش را و اهل بیتش: را بشناسد و حقوق آنان را بداند.
• کسی که دوستدار آل محمد(ص) از دنیا برود.
• کسی که شهادت را خالصانه و صادقانه از خداوند طلب کند.
• کسی که در راه خدا جهاد کند. (چه کشته شود چه کشته نشود)
• کسی که در راه دفاع از جان، مال و حق خانواده‌اش کشته شود.
• کسی که در راه خدا مجروح یا زخمی شود.
• کسی که امر به معروف و نهی از منکر می‌کند.
• کسانی که از مرزها حراست می‌کنند.
• کسی که پاکدامنی و عفت خود را حفظ کند در حالی که توان انجام گناه را دارد.
• کسی که به سبب بیماری خاص یا تحت شرایط خاص (مثل غرق شدن در آتش، زیر آوار، زن باردار) بمیرد.
• کسی که در راه دفاع ستم از خود کشته شود شهید است

آیین نامه تعیین مصادیق عملی شهید و خانواده‌های شاهد چه می‌گوید؟

آیین‌نامه تعیین مصادیق عملی شهید و خانواده‌های شاهد که به شماره‌ : ۴۵۳۷ت‌۲۲۹۷۳ در تاریخ ۱۳۸۲.۰۲.۰۲ تصویب شده است، تعیین مصادیق را انجام داده است. براساس این آیین نامه:

شهید: کسی است که جان خود را در راه اهداف والای اسلام و انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن ودفاع از کیان نظام جمهوری اسلامی ایران در مقابل تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضد انقلاب واشرار نثارمی‌نماید.

در حکم شهید: افراد موضوع ماده (۳) این آیین‌نامه هستند که از نظر برخورداری از خدمات مربوط دراولویت دوم قرار می‌گیرند.

براساس ماده ۲ خلبان و محافظان رئیس جمهور به عنوان شهید محسوب می‌شوند. همچنین کلیه افرادی که از مقام معظم رهبری آنها را در فرمان خاص مصداق شهید تلقی نمایند، درحکم شهید هستند.

منابع:

• قم نیوز
• فرهاد فتحی