عبدالرضا قطبی (فروردین ۱۳۱۷ – ۵ شهریور ۱۴۰۳) مشهور به مهندس قطبی، سیاستمدار، مدیر رسانه ای و مهندس ایرانی و و مدیر عامل رادیو تلویزیون ملی ایران از سال ۱۳۴۲ تا بیست و پنجم شهریور شهریور ۱۳۵۷ بود. او پسردایی و از نزدیکان فرح پهلوی، آخرین ملکه ایران، بود. رضا قطبی در لاهیجان به دنیا آمده و در پاریس از دنیا رفت. خلاصه ای از بیوگرافی رضا قطبی را در دیبامگ خواهید خواند.
بیوگرافی رضا قطبی
رضا قطبی زاده فروردین ۱۳۱۷ در تهران فرزند محمدعلی قطبی (مهندس ساختمان و مقاطعه کار) و لوئیز صمصام بختیاری بود. همچنین پسردایی فرح دیبا (همسر محمدرضاشاه پهلوی) بود و ۶ ماه بزرگتر از او بود. وقتی پدر فرح درگذشت، او مادرش به منزل پدر رضا نقل مکان کردند و رضا و فرح بیشتر کودکی شان را با هم گذراندند. به گفته فرح «رضا برادرم شد» برادری که او هیچگاه نداشت. قطب الدین محمد لاهیجی، جد رضا قطبی از جمله علما و ریاضیدانان قرن یازدهم هجری بود.
تحصیلات رضا قطبی
قطبی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه ایتالیایی‌ها و دوره دبیرستان را در مدرسه فرانسوی‌ها گذراند. او در دبیرستان البرز تحصیل کرد. دوره تحصیل او در دبیرستان مصادف با دوره ای از هیجان و کنشگری سیاسی بود، و قطبی نیز فعال شد و در گروهی شبه‌فاشیستی، عمیقاً ضدکمونیستی و شدیداً ملی‌گرا به نام حزب پان ایرانیست پیوندهایی برقرار کرد. این گروه نیروهای مبارز علیه کمونیسم را پشتیبانی می‌کرد و مشهور به زد و خورد مخالفانش بود. قطبی نیز در دوره دبیرستان حداقل یک بار در این تقابلات فیزیکی با کمونیست‌ها درگیر شد.
سپس به کمک بورس خیریه ایزابل تهران به همراه دخترعمه‌اش فرح دیبا جهت ادامه تحصیل رهسپار فرانسه شد و در رشته مهندسی برق در پلی‌تکنیک پاریس مشغول به تحصیل گردید. او در دروس ریاضی از استعداد خوبی برخوردار بود. او در آنجا نیز پیوندهایش را با رفقای پان ایرانیستش که تا آن زمان مخالف شاه شده بودند حفظ کرده بود. این ارتباطات و پیوند نزدیک رضا و فرح بعدها موجب اوج گرفتن شایعاتی شد که ملکه نیز پیش از ازدواجش عضوی از اپوزیسیون بوده است.
او پس از ازدواج فرح پهلوی با محمدرضاشاه پهلوی در سال ۱۳۳۸، تحصیلات خود را به پایان رساند و به ایران بازگشت و به دربار راه پیدا کرد. قطبی در دانشگاه صنعتی آریامهر ریاضی تدریس می‌کرد.
فعالیت‌ها
قطبی در دفتری وابسته به وزارت اطلاعات و جهانگردی مشغول به کار شد و طرح‌های مربوط به تأسیس یک تشکیلات بزرگ تلویزیونی را تهیه کرد، تا اینکه در ۲۷ سالگی به مدیر عاملی تشکیلات جدید «سازمان تلویزیون ملی ایران» منصوب شد و تا سال ۱۳۵۷ خورشیدی این سمت را برعهده داشت. انتصاب وی در هاله‌ای از ظن به خویشاوندسالاری قرار داشت. وی توانست رادیو و تلویزیون ایران را به صورت منظم راه بیندازد و توسعه دهد. ادغام شبکه‌های مختلف تلویزیونی در این دوره در این سازمان ایران را دارای گسترده‌ترین پخش تلویزیونی در آسیا بعد از ژاپن کرد.
وی همچنین مدیر عامل سازمان هنر شیراز بود که از سال ۱۳۴۶ عهده‌دار برگزاری جشن هنر شیراز بود. گفته می‌شود که قطبی و شجاع‌الدین شفا پیشنهاد دهندگان طرح تغییر تقویم کشور از هجری خورشیدی به شاهنشاهی بودند.
احمدعلی مسعود انصاری، پسرخاله فرح، او را از اعضای اصلی حلقه گروه سیاسی فرح می‌داند که خواست آنها اصلاح مملکت براساس سلیقه خود و گرفتن قدرت از طریق فرح بود. به گفته انصاری، رضا قطبی رادیو و تلویزیون را گسترش داد و اکثر افرادی که برایش کار می‌کردند او را دوست داشتند. خاطرات چهره‌های با سابقه تلویزیون در پیش از انقلاب گواه این حرف است.
سپهبد محسن هاشمی نژاد درباره نحوه فعالیت او در تلویزیون ملی ایران گفته است: خود من در کانال دو فیلمی را دیدم که به دانشجویان نشان می‌داد به چه ترتیب شما در مقابل پلیس مقاومت کنید. یک فیلم سینمایی که موضوعش این بود. همان شب به آقای قطبی تلفن کردم که آقا شما چه منظوری از این کار دارید؟ شما نمی‌بینید الان وضع دانشگاه‌ها به چه صورتی است که هر روز پلیس با دانشجویان درگیر است؟ شما دارید درس می‌دهید به این‌ها؟
به گفته محمد باهری، رضا قطبی معتقد بوده که جلوی تظاهرات مخالفان شاه نباید گرفته بشود چون تظاهرات سالمی هست و به سربازان و افسران گل داده شده است. او همچنین معتقد به عفو مخالفان بوده است.
پس از انقلاب
تبعید بر قطبی سخت گذشت. والدین او طلاق گرفتند و رابطه او با شاه به پایین‌ترین حد خود رسید. با این که در دهه ۱۹۷۰ قطبی پای ثابت مهمانی‌های دربار و نزدیک‌ترین و معتمدترین مشاور ملکه بود، اما در زمان تبعید شاه، مورد لعن و نفرین او واقع شده و تقریباً هیچگاه با خانواده سلطنتی دیدار نمی‌کرد.
پس از انقلاب اسلامی، قطبی مدتی در تهران به‌صورت مخفیانه زندگی کرد تا اینکه فرح پهلوی با پرداخت هزینه‌ای کلان راه خروج وی را فراهم کرد و پس از مرگ شاه بار دیگر قطبی به حلقه یاران فرح پیوست. برای مدت کوتاهی قطبی یک شبکه مقاومت سلطنت طلب برای کمک به سلطنت طلبان برای راه اندازی یک برنامه رادیویی برای براندازی حکومت اسلامی کرد ولی دیری نپایید.
او در آمریکا نیز به فعالیت‌های مخابراتی اشتغال داشته است.
نسبت رضا قطبی با افشین قطبی
با مطرح شدن نام افشین قطبی به عنوان مربیگری تیم فوتبال پرسپولیس در سال ۱۳۸۶ بسیاری از رسانه‌ها مدعی شدند او پسر رضا قطبی است. اما افشین قطبی ماه‌ها بعد پیش از نوروز ۱۳۸۷ در یک گفتگوی رادیویی این نسبت را تکذیب کرد.