محمد بن علی بن ملک داد تبریزی ملقب به شمس الدین یا شمس تبریزی شاعر قرن هفتم هجری است. روز بزرگداشت شمس تبریزی به منظور تقدیر از کارنامه و نقش او در عرفان اسلامی و شعر فارسی، هر ساله در تاریخ ۷ مهر مطابق با ۲۸ سپتامبر جشن گرفته می‌شود. بزرگداشت این روز فرصتی است برای یادآوری ارزش‌ها، آموزه‌ها و آثار شمس تبریزی و تأمل در عرفان و عشق الهی که او به ما آموخت. این روز به مناسبت‌ها و برنامه‌های مختلف فرهنگی و ادبی به یاد ماندن و گرامیداشتن این شاعر و عارف می‌پردازد.
روز بزرگداشت شمس تبریزی در سال ۱۴۰۳ چندم و چند شنبه است؟
تاریخ دقیق روز بزرگداشت شمس تبریزی سال ۱۴۰۳ در تقویم شمسی مصادف است با: شنبه، ۷ مهر ۱۴۰۳
تاریخ دقیق روز بزرگداشت شمس تبریزی سال ۱۴۰۳ در تقویم میلادی ۲۰۲۴ مصادف است با: Saturday, September 28, 2024
تاریخ دقیق روز بزرگداشت شمس تبریزی سال ۱۴۰۳ در تقویم قمری ۱۴۴۶ مصادف است با: السبت، ٢۴ ربیع الاول ١۴۴۶
شمس تبریزی کیست؟
محمد بن علی بن ملک‌داد تبریزی، ملقب به شمس‌الدین، یا شمس تبریزی (زاده ۵۸۲ – درگذشته ۶۴۵ هجری قمری در تبریز ) از صوفیانِ مسلمان مشهور سده هفتم هجری است و عشق استاد-شاگردی میان شمس و مولانا زبانزد مردم آن زمان بود. سخنان وی را که در مجالس مختلف بر زبان آورده را مریدان گردآوری کرده‌اند که به نام «مقالات شمس تبریزی» معروف است و شامل مجموعه‌ای از سوال‌ها و جواب‌های میان او و مولانا و مریدان است.
نحوه زندگی شمس تبریزی با رازها و ابهامات بسیاری مواجه است. این موضوع به علت منحصر به فرد بودن سبک و شیوه زندگی او از سایر افراد می‌باشد. او در ابعاد مختلف نسبت به مردم زمانش بسیار متفاوت بود. از معاشرت با مردم گریزان بوده و شهرت و آوازه خود را از دیگران مخفی می‌کرد. در عین حال شمس زندگی خود را با سختی و سفر به نقاط مختلف دنیا سپری می‌کرد.
از جمله شاعران و عارفان صوفی مسلک ایرانی شمس تبریزی یا شمس الدین بوده که برای مولانا شاعر نامدار ایرانی به عنوان یک استاد عرفانی و روحی به شمار می‌رفت.
در شرایطی که آوازه و شهرت مولانا جلال الدین مولوی در نقاط مختلف جهان گسترش یافته بود، خیلی افراد هیچ شناخت و آگاهی در خصوص شمس تبریزی ندارند. شمس در زندگی مولانا نقش یک الگو و سرمشق را داشته که الهام بخش زیباترین سروده‌ها و نوشته‌های او بود. شمس الدین در سال ۵۸۲ هجری قمری در شهر تبریز چشم به جهان گشود.
این گونه که در نقل‌ها آمده او حتی در دوران کودکی نیز گرایشات زیادی به امور معنوی داشته و نسبت به استاد خود اشتیاق و دیدگاه صوفیانه و عارفانه‌ای داشت.
شمس تبریزی در سایر موضوعات علمی موفق به گذراندن تحصیلات عالیه گردید.
پس از آنکه او به بزرگسالی رسید سعی کرد تا یک مرشد و استاد معنوی را برای خود بیابد. لذا همواره زندگی خود را در سفر گذرانده و به مکان‌های مختلف می‌رفت. او با سختی و مشقت زندگی کرده و سفر می‌کرد. حتی شیوه زندگی او به صورتی بود که معلومات و دانسته‌های علمی خود را از نظر دیگران پنهان داشته و چنین می‌انگاشت که یک فروشنده دوره گرد بوده و با بافتن سبدهای حصیری و آموزش دادن به کودکان، حداقل درآمدی را برای خود کسب می‌کرد.
شمس الدین در سال‌های آخر زندگی با مولانا آشنا شد. لذا صمیمیت و رفاقتی میان آنها شکل گرفت که در سرتاسر زندگی برای این موضوع سفر کرده بود. شمس در ارتباط و مراودات خود با مولانا، موجب شد دیدگاه او نسبت به سلوک و عرفان به طور کامل متحول شده و مسیر قرب الی الله برای او آشکار شد. دوستی و صمیمیت شمس با مولانا سبب شد تا مریدان و علاقمندان به مولوی با شمس سر ناسازگاری گذاشته و با او دشمنی کنند. پس از آن مولانا با الهام از استاد معنوی خود شمس تبریزی، اشعار زیبایی را سرود که آن را “دیوان شمس تبریزی” نام نهاد.
در بسیاری از منابع تاریخی چنین آمده که شمس تبریزی در سال ۱۲۴۸ میلادی دار فانی را وداع گفته و مقارن با سال ۶۴۵ هجری قمری بوده است.
سلطان ولد فرزند ارشد مولانا در کتابی به نام “مثنوی ولد نما” چنین نگاشته که «شمس تبریزی یک شب از قونیه ناپدید شد و هرگز او را ندید.»
در یکی از اسناد تاریخی چنین آمده که شمس الدین از شهر قونیه به مقصد تبریز خارج شد. ولی او در بین راه در شهر خوی دار فانی را وداع گفت. یک سنگ یادبود در شهر خوی دیده می‌شود که مربوط به سال ۱۴۰۰ بوده و نام شمس تبریزی بر روی آن حک شده است.
در سال‌های اخیر سنگ یادبود شمس تبریزی در خوی بازسازی شده و مورد توجه بسیاری از افراد واقع شده است
علایق شمس تبریزی
شمس به ریاضیات، جهانگردی و مکتب‌داری می‌پرداخت. او ابتدا تحت شاگردی شیخ ابوبکر زنبیل باف تبریزی بود. شمس بسیار عاشق سفر بود و به نقاط مختلف سفر می‌کرد تا تجربه‌های فراوانی به دست آورد.
بدیع‌الزمان فروزان‌فر معتقد است میان مقالات شمس با مثنوی مولوی ارتباطی قوی وجود دارد. مطالبی که در این مقالات موجود است در خصوص شخصیت، زندگی و خانواده شمس، رابطه شمس با مولانا، قصه‌ها و حکایات او است.
شمس و زبان پارسی
شمس در مقالاتش می‌گوید: بدین لطیفی و خوبی، که آن معانی و لطافت که در زبان پارسی آمده‌است و در تازی نیامده است.
آثار شمس تبریزی
دیوان شمس تبریزی که به دیوان کبیر معروف است، مجموعه‌ای از شعرهای مولانا است که بخش اعظم آن را مولانا خطاب به شمس تبریزی سروده است.
- مقالات شمس تبریزی
- مناقب العارفین
شعری زیبا از شمس تبریزی:
به اندازه یک گل زیبا باش
ولی نه چون خارش ظالم
با آدم‌ها چنان باش، که یا زنده کنی یا بمیرانی
ولی زخمی رها نکنی …