مبعث پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین رویدادها در تاریخ اسلام و جهان به شمار می‌آید. این واقعه به معنای آغاز رسالت پیامبر و دریافت وحی از سوی خداوند است.
مبعث: روز آغاز پیامبری حضرت محمد
روز آغاز پیامبری حضرت محمد (ص) برابر با روز مبعث است. پیامبر اکرم در این روز که برابر با ۲۷ ماه رجب سال ۴۰ عام الفیل، (۱۳ سال پیش از هجرت) به پیامبری مبعوث شد. (شیعیان)
در نزد اهل سنت تاریخ دقیق بعثت پیامبر مشخص نیز ولی بعضی معتقدند که این واقعه در شب ۲۱ ماه رمضان بوده است. به دلیل نامعلوم بودن تاریخ، مبعث نزد اهل سنت جشن گرفته نمی‌شود.
طبق گفته مورخان، بعثت در بیستمین سال حکومت خسرو پرویز بر ایران روی داده است.
چهل سال از عمر پیامبر(ص) می‌گذشت، روز ۲۷ رجب فرا رسید، آن حضرت بر فراز کوه «حِرا» به مناجات و عبادت خدا مشغول بود که پیک وحی جبرئیل امین بر او نازل شد و مژده‌ی رسالت را به او داد و این آیات را از جانب خدا، برای او خواند:
بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
اِقْرَءْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ
بخوان به نام پروردگارت که جهان را آفرید
خَلَقَ الْاِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ
همان کس که انسان را از خون بسته‌ای خلق کرد
اِقْرَءْ وَ رَبُّکَ الْاَکْرَمُ
بخوان که پروردگارت از همه بزرگوارتر است
اَلَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ
همان کسی که به وسیله‌ی قلم تعلیم داد
عَلَّمَ الْاِنْسانَ ما لَمْ یَعْلَمْ
و به انسان آنچه را که نمی‌دانست یاد داد
[سوره‌ی قلم، آیه ۱ تا ۵]
وحی الهی با نخستین آیات سوره مدثر ادامه یافت. حضرت محمد (ص) ابتدا جریان را با حضرت خدیجه و سپس با پسر عمویش حضرت علی (ع) در میان می‌گذارد. سال بعد با نزول آیه سوره شعرا «وَاَنْذِرْ عَشیرَتَک‌َ الاْقْرَبین‌َ» ابتدا بستگانش را دعوت به اسلام می‌کند. و در همان سال با نزول سوره حجر دعوت خود را علنی می‌کند و به بازار عکاظ می‌رود و همهٔ مردمی را که برای تجارت در آن جمع بودند به اسلام دعوت می‌کند. و تنها عده کمی از میان آنها ایمان می‌آورند اما بعداً در سراسرِ جهان انتشار می‌یابد.
روز مبعث چه روزی است؟
در فرهنگ شیعه ۲۷ رجب به عنوان عید مبعث شناخته می‌شود و جشن‌هایی به همین مناسبت برگزار می‌گردد. این روز در ایران و برخی از مناطق عراق تعطیل رسمی است. در روایات برای شب و روز مبعث اعمالی ذکر شده است که انجام آن مستحب است.
روز مبعث، روز برانگیختن خردهایی است که در تابوت خُرافه گرایی، هوس پرستی و جهل پیشگی دفن شده بود. روز مبعث روز تولّد عاطفه هاست؛ عاطفه هایی که در رقص شمشیرها زخمی می شد و در جنگل نیزه ها جان می باخت. آن روزها، دخترکان معصوم، به جای آغوش گرم مادر، در دامان سرد خاک می خفتند. جوانان بلندقامت، در جنگ جهالت ها، جان به بارش تیرها می دادند و زنان بی پناه، در بند اسارت می زیستند. آه که چه خارهایی به پای بشریّت می خلید و چه زخم هایی دل عاطفه ها را می خَست.
روز مبعث، روز مرگ قساوت ها و شرارت ها بود؛ روز مرگ کرامت هایی که به پای بت ها قربانی می شد؛ روز مرگ جهل و شرک و پرستش های ناروا بود.