کشتن مارها در برخی شرایط ممکن است به‌عنوان اقدامی ضروری برای حفظ امنیت انسان‌ها در نظر گرفته شود، به‌ویژه در مواقعی که مارها تهدیدی برای جان افراد ایجاد کنند. اما در کنار این ضرورت‌ها، باورهایی نیز درباره عاقبت کشتن مار وجود دراد. در این مطلب از دیبامگ، به بررسی این موضوع پرداخته خواهد شد که کشتن مار چه عواقبی دارد و اسلام و علم زیست شناسی در این زمینه چه دیدگاهی را دارد.
اگر مار را بکشیم چه میشود؟
یک باور خرافی درباره کشتن مار با بچه مار وجود دارد که اگر مار را بکشیم مار تصویر مهاجم خود با چشمش ثبت میکند. به همین دلیل یا نباید مار را کشت و یا اینکه درصورت کشتن مار باید بلافاصله آن را دفن کنید یا سر او را بسوزانید تا تصویر ثبت شده از بین برود در غیر اینصورت مادر مار یا جفت مار به قصد انتقام به سراغ مهاجم مار میرود که البته چنین چیزی از لحاظ علمی و دینی کاملا رد شده است.
دیدگاه علم درباره کشتن مار
از لحاظ علمی ثابت شده است که مارها هیچ گونه پیوند اجتماعی، عقل و حافظه ای برای شناسایی و به یاد آوردن یک مهاجم ندارند. البته ظاهراً بالیوود ممکن است تا حدی مسئول این افسانه باشد.
از نظر علمی و زیست‌شناسی، این باور پایه و اساس علمی ندارد. مارها به‌طور معمول جفت‌گیری را به‌طور مستقل از هم انجام می‌دهند و اغلب جفت‌ها ارتباطات اجتماعی خاصی با یکدیگر ندارند که به این شکل بخواهند انتقام بگیرند.
در واقع، رفتار مارها بیشتر تحت تأثیر شرایط محیطی، غریزه و عوامل فیزیولوژیکی است، نه احساسات انتقامی. همچنین، مارها به‌طور کلی موجوداتی ترسو هستند و بیشتر از آنکه به دنبال تلافی باشند، سعی در فرار از خطرات دارند.
در فرهنگ‌های مختلف ممکن است داستان‌هایی از انتقام مارها وجود داشته باشد، اما این مسائل بیشتر جنبه افسانه‌ای و نمادین دارند و نباید به‌طور جدی به آنها استناد کرد.
دیدگاه اسلام درباره کشتن مار
همانطور که گفته شد در گذشته و حتی امروزه باورهای خرافی درباره کشتن مار وجود داشته است، از جمله اینکه اگر ماری در خانه‌ای کشته شود، سایر مارها برای انتقام به آن مکان حمله می‌کنند. به همین دلیل، برخی از روایات مربوط به کشتن مارها به منظور مقابله با این نوع باورهای نادرست مطرح شده‌اند. همچنین، اگر ماری در محیط طبیعی اطراف وجود داشته باشد و خطری برای انسان ایجاد نکند،با توجه به این موضوع به بیان چند روایت در این خصوص می‌پردازیم:
پیامبر خدا(ص) در این زمینه فرمودند:
«هرکسی که مار را از ترس انتقامشان رها کند، از ما نیست».
« مارها را بکُشید که هرکس از انتقام آنها بترسد، از ما نیست».
«هر کسی که دست از کشتن مار بردارد، از ترس دوزخ البته کافر است»؛ یعنى سرپیچی از فرمان پیامبر کرده است؛ چون پیامبر(ص) فرمان به کشتن آنها داده است.
البته روایتی از ابن مسعود وجود دارد که؛ «همه مارها را بکشید، جز مار سفید که شاخه‌ای از نقره است».
شخصى از امام کاظم(ع) درباره این جمله پیامبر(ص) پرسید که فرمودند: «از من نیست هر کسی که از کشتن مار خودداری کند به جهت اینکه از زیان بعدى آن می‌ترسد!». امام هفتم(ع) فرمودند: «منظور پیامبر(ص) این است که نباید به دلیل این باور خرافی از کشتن مار خودداری کرد، اما خودداری از کشتن ماری که خطری را متوجه تو نمی‌کند ایرادی ندارد».
«امام صادق(ع) از کشتن مارهاى خانگى نهی کرد». این نوع از مارها، در ساختمان‌هاى قدیمى و کهنه نر و ماده با هم در سقف‌ها یا در پس دیوارهاى خاکى و یا زیر زمین با عمرى طولانى زندگى می‌کنند و به دلیل عمر بسیارى که دارند آنها را عامر می‌گویند.
در همین زمینه امام صادق(ع) فرمود: «مارهای خانگی(بی‌ضرر) را نکشید، نه از آن‌جهت که از پیامدهای آن بهراسید؛ زیرا یهودیان معاصر با پیامبر(ص) معتقد بودند که هرکه مار خانگی را بکشد، چنین و چنان خواهد شد! بلکه دلیلتان از خودداری از کشتن مار، تنها آن باشد که آسیبی به شما نمی‌رسانند».
راه های دور نگه داشتن مارها از محل زندگی
و در نهایت در اینجا کاری است که می توانید انجام دهید تا مارها را از حیاط خود دور نگه دارید از جمله:
- منابع غذایی بالقوه را حذف کنید، در این مورد معمولاً جوندگان. ملک خود را عاری از جوندگان نگه دارید و مارها غذای کمتری خواهند داشت.
- منابع آب آزاد را حذف کنید. مارها آب را جذاب می دانند و برای زنده ماندن نیاز به نوشیدن منظم آب دارند.
- پناهگاه هایی مانند ورقه های قلع روی زمین و انبوه سنگ یا هیزم را بردارید.
- اطراف خانه خود را تمیز نگه دارید. اطمینان حاصل کنید که چمن کم است، شاخه های افتاده را بردارید و بوته های بیش از حد رشد کرده را هرس کنید. بیشتر مارها ترجیح می دهند در زمین های باز طولانی حرکت نکنند.
- ایجاد سوراخ در ساختمان ها مارها در زیر خانه ها یا ساختمان های بیرونی زندگی می کنند که در آن شرایط گرم و خشک است و می توانند از هر شکاف بزرگتر از انگشت شست شما عبور کنند. مش سیمی را با سوراخ هایی که بزرگتر از 1 سانتی متر مربع نباشد روی تمام نقاط ورودی بالقوه قرار دهید.