امام سجاد (علیهالسلام)، چهارمین امام شیعیان، با کلمات زیبا و حکمتآمیز خود درسهای بزرگی به مسلمانان و پیروان خود آموخت. ایشان در کنار عبادات و دعاهای بلند، به ما آموختند که چگونه در زندگی روزمرهمان به اخلاق نیکو، احترام به دیگران و درستکاری پایبند باشیم.
در این مطلب از دیبامگ، به 27 حدیث کوتاه از امام سجاد پرداختهایم که هرکدام میتواند درک بهتری از رفتارهای خوب و زندگی شایسته به دانشآموزان کلاس سوم و چهارم بدهد. این احادیث میتوانند به دانش آموزان کمک کنند تا ارزشهای انسانی و اسلامی را بهتر بشناسند و در زندگی خود به کار بگیرند.
حدیث کوتاه از امام سجاد(ع)
المُؤمِنُ یَصمُتُ لِیَسلَمَ و یَنطِقُ لِیَغنَمَ
مؤمن سکوت مى کند تا سالم ماند و سخن مى گوید تا سود برد.
خَفِ اللّه َ لِقُدرَتِهِ عَلَیکَ واستَحىِ مِنهُ لِقُربِهِ مِنکَ
از قدرت خداوند بر خویش بترس و از نزدیکى اش به خود شرمگین باش!
نَظَرُ المُؤمِنِ فی وَجهِ أخیهِ المُؤمِنِ لِلمَوَّدَةِ و المَحَبَّةِ لَهُ عِبادَةٌ
نگاه مؤمن به چهره برادر مؤمن خود از روى دوستى ومحبّت به او عبادت است.
کانَ آخِرُ ما أوصى بِهِ الخِضرُ مُوسى بنَ عِمران علیهماالسلامأن قالَ لاتُعَیِّرَ نَّ أحَدا بِذَنبٍ
آخرین سفارش حضرت خضر به حضرت موسى این بود که: هرگز کسى را به سبب گناهش خوار نکن.
وَیلٌ لِمَن غَلَبَت آحادُهُ أعشارَهُ
واى به حال کسى که یکانش (گناهان) بر ده گانش (نیکى ها) چیره شود.
حُجُّوا وَاعتَمِرُوا تَصِحَّ أبدانُکُم و تَتَّسِع أرزاقُکُم
حجّ و عمره به جاى آرید تا بدنتان سالم و روزیتان فراخ شود.
إنَّ أرضاکُم عِندَاللّه ِ أسبَغُکُم عَلى عِیالِهِ
خداوند از آن کس خشنودتر است که خانواده خود را بیشتر در رفاه و نعمت قرار دهد.
اِنَّ اللّه َ یُحِبُّ کُلَّ قَلْبٍ حَزینٍ وَ یُحِبُّ کُلَّ عَبْدٍ شَکورٍ.
خداوند هر قلب محزون و هر بنده شکرگزار را دوست دارد.
خَیْرُ مَفاتیحِ الاُمورِ الصِّدقُ وَ خَیْرُ خَواتیمِهَا الْوَفاءُ
بهترین شروع کارها صداقت و راستگویى و بهترین پایان آنها وفا است.
نَحنُ أبوابُ اللّه ِ، ونَحنُ الصِّراطُ المُستَقیمُ، ونَحنُ عَیبَةُ عِلمِهِ، ونَحنُ تَراجِمَةُ وَحیِهِ، ونَحنُ أرکانُ تَوحیدِهِ، ونَحنُ مَوضِعُ سِرِّهِ
ما درهاى خدا هستیم و راه راست اوییم. ما ظرف علم او و بازگو کننده وحى او هستیم و پایه هاى توحید او و جایگاه راز اوییم.
العَجَبُ کُلُّ العَجَبِ لِمَن عَمِلَ لِدارِ الفَناءِ، وتَرَکَ دارَ البَقاءِ
شگفتا، بس شگفتا از آن که براى سراى نیستى مى کوشد و بر سراى ماندگارى چشم مى پوشد!
الدُّنیا سوقُ الآخِرَةِ، وَالنَّفسُ تاجِرٌ، وَاللَّیلُ وَالنَّهارُ رَأسُ المالِ، وَالمَکسَبُ الجَنَّةُ، وَالخُسرانُ النّارُ
دنیا، بازار آخرت است و نفس، بازرگان است و شب و روز، سرمایه و سود، بهشت و زیان، دوزخ.
«أَعْظَمُ النّاسِ خَطَرًا مَنْ لَمْ یَرَ الدُّنْیا خَطَرًا لِنَفْسِهِ.»:
پرارزشترین مردم کسى است که دنیا را مایه ارزش خود نداند.

«إِتَّقُوا الْکِذْبَ الصَّغیرَ مِنْهُ وَ الْکَبیرَ فى کُلِّ جِدٍّ وَ هَزْل فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذا کَذَبَ فى الصَّغیرِ إِجْتَرَءَ عَلَى الْکَبیرِ.»:
از دروغ کوچک و بزرگ در هر جدّى و شوخی بپرهیزید، زیرا چون کسى دروغ کوچک گفت بر دروغ بزرگ نیز جرأت پیدا مى کند.
«ثَلاثٌ مُنْجِیاتٌ لِلْمُؤْمِنِ: کَفُّ لِسانِهِ عَنِ النّاسِ وَ اغْتِیابِهِمْ. وَ اشْتِغالُهُ نَفْسَهُ بِما یَنْفَعُهُ لاِخِرَتِهِ وَ دُنْیاهُ وَ طُولُ الْبُکاءِ عَلى خَطیئَتِهِ.»:
سه چیز سبب نجات مؤمن است: ۱ـ بازداشتن زبان از غیبت مردم، ۲ـ مشغول کردن خودش به آنچه که براى آخرت و دنیایش سود دهد، ۳ـ و گریستن طولانى بر گناهش.
«نَظَرُ المُؤْمِنِ فى وَجْهِ أَخیهِ المُؤْمِنِ لِلْمَوَدَّةِ وَ الَْمحَبَّةِ لَهُ عِبادَةٌ.»:
نگاه مهرآمیز مؤمن به چهره برادر مؤمنش و محبّت به او عبادت است.
«إِنْ شَتَمَکَ رَجُلٌ عَنْ یَمینِکَ ثُمَّ تَحَوَّلَ إِلى یَسارِکَ وَ اعْتَذَرَ إِلَیْکَ فَاقْبَلْ عُذْرَهُ.»
اگر مردى از طرف راستت به تو دشنام داد و سپس به سوى چپت گردید و از تو عذرخواهى نمود، عذرش را بپذیر.
«لَوْ یَعْلَمُ النّاسُ ما فى طَلَبِ الْعِلْمِ لَطَلَبُوهُ وَ لَوْ بِسَفْکِ الْمُهَجِ وَ خَوْضِ اللُّجَجِ.»:
اگر مردم بدانند که در طلب علم چه فایده اى است، آن را میطلبند اگر چه با ریختن خون دل و فرو رفتن در گردابها باشد.
«ما تَعِبَ أَوْلِیاءُ اللّهِ فِى الدُّنْیا لِلدُّنْیا، بَلْ تَعِبُوا فِى الدُّنْیا لِلاْخِرَةِ.»:
اولیاى خدا در دنیا براى دنیا رنج نمى کشند، بلکه در دنیا براى آخرت رنج مى کشند.
«خَفِ اللّهَ تَعالى لِقُدْرَتِهِ عَلَیْکَ وَ اسْتَحْىِ مِنْهُ لِقُرْبِهِ مِنْکَ.»:
از خداى متعال به خاطر قدرتش بر تو بترس، و به خاطر نزدیکىاش به تو، از او شرم و حیا داشته باش.
«خَیْرُ مَفاتیحِ الاُْمُورِ الصِّدْقُ، وَ خَیْرُ خَواتیمِها الْوَفاءُ.»:
بهترین کلید گشایش کارها، راستگویى، و بهترین مُهرِ پایانى آن وفادارى است.
«إِیّاکَ وَ الْغیبَةَ فَإِنَّها إِدامُ کِلابِ النّارِ.»:
از غیبت کردن بپرهیز، زیرا که خورش سگ هاى جهنّم است.
«إنَّ أَسْرَعَ الْخَیْرِ ثَوابًا الْبِرُّ، وَ أَسْرَعُ الشَّرِّ عُقُوبَةً الْبَغْىُ.»:
به راستى که ثواب نیکوکارى، زودتر از هر کار خیرى خواهد رسید، و عقوبت ستمگرى، زودتر از هر بدى دامنگیر آدمى شود.
اَلصَّبْرُ مِنَ الاْيمانِ بِمَنْزِلَةِ الرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ وَ لا ايمـانَ لِمـَنْ لا صَبْرَ لَهُ
«شكيبائى» نسبت به «ايمان» چـون سـر نسبت به پـيكر اسـت. و كسى كه «صبر» ندارد «ايمان» ندارد.
وَ كانَ عَليُّ بُن الْحُسَينِ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَيهِما يَقُولُ: اِنّى لاَُحِبُّ اَنْ اُداوِمَ عَلَى الْعَمَلَ وَاِنْ قَلَّ.
امام سجاد عليه السلام فرمود: من دوست دارم، كار «نيك» را ادامه دهم اگر چـه كم بـاشــد.
کَفُّ الأذى، مِنْ کَمالِ العَقلِ وفیهِ راحَةٌ لِلبَدَنِ عاجِلاً و آجِلاً
خوددارى از آزار رساندن، نشانه کمال خرد و مایه آسایش دو گیتى است.
إنَّها [الصَّدَقَةَ]تَقَعُ فِی یَدِاللّه قَبلَ أن تَقَعَ فِی یَدِ السّائِلِ
صدقه، قبل از این که به دست نیازمند برسد، در دست خداوند قرار مى گیرد.
علی محمد دهقانی زاده
احادیث بسیار زیبایی بود ممنون یا علی بن الحسین زین العابدین(ع)