در دنیای ادبیات داستانی ایران، نامهایی هستند که با وجود عمر کوتاه، آثاری جاودانه خلق میکنند. مریم حسینیان یکی از همین نویسندگان است که مسیر زندگیاش از مهندسی خاکشناسی آغاز شد اما به سمت کشف سرزمینهای درونی انسانها تغییر جهت داد. او با قلمی لطیف و در عین حال قدرتمند، نه تنها به مسائل زنان پرداخت، بلکه از تجربه تلخ بیماری نیز سوژههایی برای امید و زندگی ساخت. این مطلب نگاهی جامع به زندگی، آثار و مبارزات هنرمندی است که تا آخرین لحظه با قلم خود نفس کشید.
مریم حسینیان؛ داستاننویس، فعال ادبی و مبارز با بیماری
مریم حسینیان (متولد ۱ فروردین ۱۳۵۴ در مشهد)، نویسنده، فعال ادبی و داستاننویس شناختهشده ایرانی بود که با قلم لطیف و نگاه متفاوت خود، آثار برجستهای را خلق کرد و پس از سالها مبارزه با بیماری سرطان، در سن ۵۰ سالگی درگذشت.
زندگی و تحصیلات؛ از مهندسی تا ادبیات
مریم حسینیان در شهر مشهد به دنیا آمد و تحصیلات دانشگاهی خود را با مدرک مهندسی خاکشناسی از دانشگاه فردوسی این شهر آغاز کرد. با این حال، علاقه عمیق او به ادبیات و داستاننویسی باعث شد تا مسیر خود را تغییر دهد و مدرک کارشناسی زبان و ادبیات فارسی را از دانشگاه پیام نور مشهد دریافت کند. او فعالیتهای ادبی خود را از سالها قبل در مطبوعات و نشریات محلی و استانی مشهد آغاز کرده بود.
مسیر شغلی و فعالیتهای ادبی
حسینیان در فضای ادبیات داستانی ایران، به ویژه در زادگاهش، چهرهای فعال و تأثیرگذار بود. او از اعضای هیئت مدیره «انجمن ادبیات داستانی خراسان» و مسئول برگزاری کارگاههای داستاننویسی بود که در پرورش استعدادهای جوان نقش مهمی داشت. او همچنین مدتی به عنوان کارشناس در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فعالیت میکرد و در مطبوعات سراسری نیز یادداشتها و مطالب ادبی مینوشت.
آثار و سبک نگارش
قلم مریم حسینیان، آرام، لطیف و در عین حال عمیق توصیف شده است. او به خوبی توانست درونیات و مسائل زنان را در داستانهایش به تصویر بکشد. برخی از مهمترین آثار او عبارتند از:
- حتی امروز هم دیر است (۱۳۷۹): اولین اثر منتشرشده او.
- ماریا انگشت (۱۳۸۳): مجموعه داستان کوتاه.
- بهار برایم کاموا بیاور (۱۳۸۹): این کتاب که در زمان انتشارش نامزد دریافت جایزهی ادبی گلشیری شد، در مورد شخصیت زنیست که خود را درون یک خوابِ بیپایان مییابد. یک رمان سورئالیستی و اعجاببرانگیز از مریم حسینیان که سیر درونی شخصیت اصلیاش به جنون و ویرانی را به تصویر میکشد. داستان از این قرار است که شخصیت زن داستان به همراه خانوادهاش، با مصائب و رخدادهایی مواجه میشود که در آنها هیچ منطقی نمییابد. او به دنبال راهی برای فرار است؛ اما بدتر از قبل به درون مغاک فرو میرود.
- ما اینجا داریم میمیریم (۱۳۹۵): مجموعه داستان کوتاه.
- بانو گوزن: رمانی احساسی و داستانی زنانه از مریم حسینیان، در ارتباط با شخصیتی که متوجه میشود بهطور ناخواسته باردار شده است. این اتفاق غیرمنتظره، بهکلی زندگیِ این زن را در آستانهی یک سقوط و بر لبهی پرتگاه قرار میدهد. او در وضعیتی بحرانی قرار دارد و نمیداند که چگونه میتواند دوباره کنترل زندگیاش را به دست بگیرد. آنچه میخوانید، درونیات یک زن در برابر رخدادی است که جایگاه او بهعنوان یک زن را زیرورو خواهد کرد. کتاب از نثری ساده و بیآلایش بهره میبرد.
- نئوهاوکینگها یا سازش با سوراخهای جوراب مورچه: این کتاب که تجربههای او از مبارزه با بیماری سرطان را با لحنی طنزآمیز و متفاوت روایت میکند، یکی از آثار خاص و تأثیرگذار او بود. مواجهه با بیماری سرطان میتواند برای هر شخصی کابوس باشد. این کتاب چکیدهای از تجربیات و خاطرات مریم حسینیان در مبارزه با این بیماری مرگبار است. این نویسنده، تجربهی دردناکش در مواجهه با این بیماری را مشابه سیر استیون هاوکینگ تلقی میکند و در این کتاب، به مسیر مشابهی که هر دو در زندگی طی کردند اشاره میکند. تلاش حسینیان بر این بوده که در لحن نوشتارش از بیانی طنزآمیز استفاده کند تا به این طریق از بار حزنآور کتاب بکاهد.
زندگی شخصی و مبارزه با بیماری
مریم حسینیان همسر مهدی یزدانی خرم، نویسنده و روزنامهنگار شناختهشده بود. این زوج یک پسر به نام امیرحسین داشتند. مهدی یزدانی خرم در مصاحبهای اعلام کرد که ۱۴ سال زندگی عاشقانهای با مریم داشته است.
حسینیان برای بیش از شش سال با بیماری سرطان مبارزه کرد. با وجود پیشبینی اولیه پزشکان مبنی بر طول عمر کوتاه، او بارها بیماری را شکست داد و در این مدت، به نوشتن و خلق آثار ادبی ادامه داد. این مبارزه درونی، الهامبخش او برای نگارش کتاب «نئوهاوکینگها» شد.
درگذشت و واکنشهای جامعه ادبی
مریم حسینیان پس از سالها مبارزه با بیماری، در تاریخ ۱۰ مرداد ۱۴۰۴ درگذشت. خبر درگذشت او جامعه ادبی ایران را متأثر کرد و بسیاری از نویسندگان، شاعران و منتقدان ادبی با انتشار یادداشتها و پیامهایی، به او ادای احترام کردند و از آثار و روحیه مبارزش تقدیر کردند.