بر اساس اطلاعات منتشرشده از سوی سازمان هدفمندسازی یارانهها و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دلیل اصلی کاهش مبلغ یارانه، حذف گستردهٔ تعداد زیادی از افراد از فهرست یارانهبگیران است.
این اقدام در راستای سیاستهای دولت و مجلس برای هدفمندسازی یارانهها و تمرکز کمکها بر دهکهای پایین درآمدی انجام شده است. در ادامه، جزئیات و دلایل این تغییرات را به صورت کامل بررسی میکنیم.
کاهش مبلغ واریزی شهریور ۱۴۰۴؛ حذف ۲.۸ میلیون نفر
بر اساس آمارهای رسمی، در شهریورماه ۱۴۰۴، حدود ۲ میلیون و ۸۳۵ هزار نفر از فهرست دریافت یارانه نقدی حذف شدهاند. این افراد عمدتاً به دهکهای درآمدی چهارم تا نهم تعلق داشتهاند. در نتیجه این حذف، مجموع مبلغ یارانههای واریزی از ۱۳۹ هزار میلیارد ریال در مردادماه، به ۱۳۱ هزار میلیارد ریال در شهریورماه کاهش یافته است.
سازمان هدفمندسازی یارانهها در این خصوص اعلام به ایرنا کرده است؛ این سازمان اعلام کرد: مرحله ۱۷۵ یارانه نقدی مربوط به شهریور ۱۴۰۴ به مبلغ ۱۱۲ هزار و ۲۴۴ میلیارد ریال به حساب ۱۰ میلیون و ۲۱۷ هزار و ۱۰۴ نفر در دهک های اول تا سوم در سراسر کشور واریز شد که در حال حاضر قابل برداشت است.
سازمان هدفمندسازی تاکید کرد: مبلغ واریزی با در نظر گرفتن کسر اقساط وامهای سرپرستان وامگیرنده صورت گرفته است.
شایان ذکر است بر اساس دهکبندی اعلام شده از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۲۸ میلیون و ۶۱ هزار و ۱۸۰ نفر در دهکهای اول تا سوم قرار دارند که یارانه نقدی آنها بیست و پنجم هر ماه به حساب سرپرستان این خانوارها توسط ٢٨ بانک عامل در سراسر کشور واریز میشود.
گفتنی است یارانه نقدی مرحله ۱۷۴ (مرداد ۱۴۰۴) برای ۲۸ میلیون و ۹۴ هزار و ۴۰۲ نفر در دهک های اول تا سوم واریز شده بود که نشان میدهد طی یک ماه گذشته ۳۳ هزار و ۲۲۲ نفر از یارانهبگیران دهکهای اول تا سوم کاهش یافته است.
دلایل اصلی حذف یارانه بگیران
حذف یارانهٔ افراد، فرآیندی نیست که به صورت ناگهانی رخ دهد؛ بلکه بر اساس معیارهای مشخصی که از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تعیین شده، انجام میشود. دلایل اصلی این حذف گسترده عبارتند از:
- تغییر دهکبندی درآمدی: یکی از مهمترین دلایل، تغییر دهکبندی خانوارها است. با توجه به بررسیهای دورهای دولت، برخی خانوارها که پیشتر در دهکهای پایینتر قرار داشتند، به دلیل افزایش درآمد یا تغییر وضعیت مالی، به دهکهای بالاتر منتقل شدهاند و در نتیجه از فهرست یارانهبگیران حذف شده یا مبلغ یارانه آنها کاهش یافته است.
- اجرای قوانین جدید: طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی در سال ۱۴۰۳ و سیاستهای دولت، هدف این است که یارانه نقدی دهکهای پردرآمد به تدریج حذف شود تا منابع حاصل از آن به دهکهای کمدرآمد و اقشار نیازمندتر تخصیص یابد.
- استفاده از شاخصهای جدید: در گذشته، ملاکهایی مانند گردش مالی، مالکیت خودرو و داراییهای ملکی بالا، معیارهای اصلی حذف یارانه بودند. اما در روشهای جدید، معیارهای دیگری مانند هزینههای ماهانه خانوار نیز در نظر گرفته میشود. برای مثال، هزینههای ماهانهٔ بیش از یک مبلغ مشخص (مانند ۱۰ میلیون تومان برای هر نفر) میتواند منجر به حذف یارانه شود.
- تغییر در اطلاعات اقتصادی خانوار: اگر اطلاعات درآمدی یا داراییهای یک خانوار به دلیل فعالیتهای اقتصادی جدید یا خرید و فروش اموال تغییر کند، وزارت رفاه با پایش این اطلاعات، دهک درآمدی آنها را مجدداً ارزیابی کرده و ممکن است به حذف یارانه منجر شود.
تأثیر کاهش یارانه بر سایر دهکها
دولت اعلام کرده است که منابع حاصل از حذف یارانهبگیران پردرآمد، صرف حمایت بیشتر از دهکهای اول تا سوم خواهد شد. این سیاست با هدف هدفمندسازی یارانهها و رساندن کمکها به صورت مؤثرتر به اقشار آسیبپذیر جامعه اجرا میشود.
برای افرادی که یارانه آنها به اشتباه حذف شده، سامانههایی برای ثبت اعتراض فراهم شده است تا با ارائه مستندات لازم، دهک درآمدی خود را اصلاح کرده و در صورت تأیید، مجدداً یارانه دریافت کنند.