دکتر بیژن عبدالکریمی، یکی از مهمترین فیلسوفان و روشنفکران انتقادی ایران معاصر است که تخصص او در فلسفهٔ قارهای، پدیدارشناسی و نقد وضعیت فرهنگی-سیاسی کشور است. زندگی آکادمیک این استاد برجستهٔ دانشگاه آزاد، همواره با چالشها و حواشی جدی، بهویژه در رابطه با موضعگیریهای صریح و نقدهای ریشهایاش به مسائل فکری و مدیریتی ایران همراه بوده است. او به دلیل اصرار بر لزوم تفکر آزاد و مخالفت با تبدیل فلسفه به ایدئولوژی، در سالهای اخیر با جنجالهایی چون اخراج موقت از دانشگاه روبرو شده است. این مطلب به معرفی سوابق تحصیلی، اندیشههای اصلی و حواشی آکادمیک این فیلسوف برجسته میپردازد.
بیژن عبدالکریمی فیلسوف و منتقد ایرانی کیست؟
دکتر بیژن عبدالکریمی (متولد ۱۳۴۲) یکی از فیلسوفان، نویسندگان، و استادان دانشگاه معاصر ایران است. او به دلیل دیدگاههای صریح و نقادانهاش در حوزهٔ فلسفهٔ سیاسی، پدیدارشناسی (فنومنولوژی)، و مسائل فرهنگی و اجتماعی ایران شناخته میشود.
بیوگرافی و تحصیلات
بیژن عبدالکریمی در سال ۱۳۴۲ در شهر تهران به دنیا آمد. تحصیلات دانشگاهی خود را در رشتهٔ فلسفه دنبال کرد و در نهایت موفق به اخذ مدرک دکتری فلسفه شد.
او عضو هیئت علمی و استاد فلسفه در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال است و سالها به تدریس و پژوهش در این حوزه اشتغال داشته است. او مدتی را نیز در کشور آلمان به پژوهش و مطالعه در زمینهٔ پدیدارشناسی و فلسفهٔ قارهای گذرانده است.
تفکر و حوزهٔ تخصصی
شهرت عبدالکریمی بیشتر به دلیل مواضع فکری و نقدهای ریشهای او به وضعیت فکری و مدیریتی ایران است:
-
پدیدارشناسی و فلسفهٔ قارهای: تخصص اصلی او فلسفهٔ معاصر غرب، بهویژه پدیدارشناسی (مکتب فکری هایدگر و هوسرل)، اگزیستانسیالیسم و فلسفهٔ سیاسی است.
-
نقد فرهنگی و سیاسی: عبدالکریمی یکی از منتقدان جدی وضعیت فکری، سیاسی، و فرهنگی کنونی ایران است. او معتقد است که ریشهٔ بسیاری از مشکلات اجتماعی، در یک بحران عمیق فکری و فقدان تفکر اصیل نهفته است.
-
مقابله با ایدئولوژی: او بهشدت با تبدیل شدن فلسفه به ابزاری برای ایدئولوژی و قدرت مخالف است و بر لزوم تفکر آزاد و ریشهای تأکید دارد.
آثار و کتابهای مهم
دکتر عبدالکریمی آثار متعددی در زمینهٔ تألیف و ترجمه دارد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
-
هگل: تألیف کتابهایی در نقد و معرفی اندیشهٔ فیلسوفانی چون هگل، از جمله کتاب «هگل و پرسش از امر قدسی».
-
هایدگر: ترجمه و تألیف آثاری دربارهٔ مارتین هایدگر، یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان قرن بیستم.
-
آزادی و علوم انسانی: کتابهای او اغلب حول محورهایی چون آزادی، نسبت سیاست و حقیقت، و جایگاه علوم انسانی در جامعه میچرخند.
-
آثار تألیفی برجسته (نمونهها):
-
«ما و جهانهای بیگانه: فلسفه و سیاست»
-
«اقتراحاتی دربارهٔ سیاست، دین و فرهنگ»
-
حواشی آکادمیک و اخراج از دانشگاه
در سالهای اخیر، نام بیژن عبدالکریمی با حواشی جدی آکادمیک گره خورده است. در مهرماه ۱۴۰۰، خبر اخراج او از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال به دلایل نامشخصی منتشر شد که در جامعهٔ آکادمیک ایران واکنشهای گستردهای در پی داشت. اگرچه دلایل رسمی این اخراج، به «عدم کفایت علمی» یا «غیبت مکرر» نسبت داده شد، اما بسیاری از ناظران و دانشجویان، این اقدام را ناشی از مواضع سیاسی و نقدهای صریح او به نهادهای قدرت میدانستند.
پس از مدتی پیگیری و اعتراض جامعهٔ دانشگاهی، سرانجام در اواخر سال ۱۴۰۰، حکم بازگشت به کار او صادر شد. عبدالکریمی به عنوان یک روشنفکر انتقادی شناخته میشود که همچنان بر لزوم اندیشیدن مستقل و پرهیز از سطحینگری در جامعهٔ ایرانی اصرار میورزد.