زبان فارسی، با پیشینه‌ی غنی و ساختار واژگانی منسجم، گنجینه‌ای از کلمات هم‌خانواده را در خود جای داده است که هر یک از ریشه‌ای مشترک نشأت می‌گیرند. کلمات هم‌خانواده گروهی از واژگان هستند که از یک ریشه مشترک گرفته شده‌اند و معنی یا مفهوم نزدیکی دارند، ولی ممکن است از نظر دستوری (اسم، فعل، صفت و…) متفاوت باشند. این کلمات به دلیل اشتراک ریشه، اغلب در ساختار آوایی و نوشتاری شباهت دارند و یادگیری آن‌ها می‌تواند به گسترش دایره لغات و درک بهتر زبان کمک کند.
یکی از ریشه‌های پرکاربرد در زبان، “ن-ظ-م” است که مفهوم نظم، ترتیب و سازمان‌دهی را در خود دارد. واژه‌ی “منظم”، به‌عنوان یکی از مشتقات این ریشه، در گفتار و نوشتار روزمره کاربرد فراوانی دارد و با بررسی خانواده‌ی آن، می‌توان به دنیایی از واژگان مرتبط دست یافت که همگی بر پایه‌ی اصول نظم و انضباط استوارند.
کلمه “منظم” به معنی آراسته و مرتب و نیک مرتب شده ومردف و مسلسل و به خوبی ترتیب داده شده است. این کلمه در زبان عربی به‌صورت مُنَظّم” (با تشدید روی حرف “ظ”) نوشته می‌شود و در فارسی گاهی به‌صورت “منظم” (بدون تشدید) نیز استفاده می‌شود، اما تلفظ صحیح آن با تشدید است.
- برابر پارسی این کلمه معادل: پشت سرهم، پیاپی، آراسته، پیراسته، پرداخته، بسامان، سازمند، سامانمند است.
- مترادف‌های این کلمه معادل: آراسته، بسامان، پرداخته، باترتیب، مرتب، منتظم هستند.
- متضادهای این کلمه معادل : پراکنده، نابسامان، نامنظم هستند.
هم خانواده کلمه “منظم”
- نظم
- ناظم
- تنظیم
- نظام
- منظوم
- منظومه
- تنظیم
- منظم
- انتظام
- منتظم
آیا تاکنون به ارتباط میان این کلمات توجه کرده‌اید؟ هر یک از این واژگان، گویای اهمیت نظم در زندگی فردی و اجتماعی هستند.
بیشتر بخوانید: معنی درس رهایی از قفس کلاس چهارم [به همراه هم خانواده، مترادف، متضاد]
فواید یادگیری کلمات هم‌خانواده
-
تقویت دایره واژگان: با یادگیری یک ریشه، می‌توانید چندین کلمه مرتبط را بیاموزید.
- درک بهتر متون: تشخیص ارتباط بین کلمات به فهم عمیق‌تر جملات کمک می‌کند.
-
استفاده بهتر از زبان فارسی: هنگام نوشتن یا صحبت کردن، می‌توانید از واژگان متنوع‌تری استفاده کنید.
چگونه کلمات هم‌خانواده را تشخیص دهیم؟
-
به پیشوندها و پسوندها توجه کنید. (مثل: ناـ / ــگاه / ــمند)
- به ریشه اصلی کلمه دقت کنید. (مثلاً در “گفتگو”، “گفت” ریشه مشترک با “گفت‌وگو” و “گفته” دارد.)
-
از فرهنگ لغت یا منابع آموزشی کمک بگیرید.
لطفا نظرات و پیشنهادات خود درباره این مطلب را از طریق بخش “دیدگاه” با ما و خوانندگان محترم مجله اینترنتی دیبامگ به اشتراک بگذارید.