در دل تهرانِ مدرن و پرهیاهو، منطقه خوش آب و هوای شمیران با طبیعتی سرسبز و پیشینهای غنی، همچنان اصالت و هویت منحصربهفرد خود را حفظ کرده است. در گذر زمان و با گسترش شهر، بسیاری از ساکنان قدیمی این ییلاق دلنشین جای خود را به جمعیت جدید دادهاند، اما ریشههای کهن شمیران در نامهای خانوادگی اصیل آن نهفته است. این نامها، گواهی بر قرنها سکونت، پیوند عمیق با خاک و طبیعت این منطقه، و حافظه تاریخی شمیران به شمار میروند.
در این میان، برخی از این فامیلیهای اصیل شمرونی چنان با تاریخ و فرهنگ این ناحیه گره خوردهاند که شاید برای بسیاری از ساکنان امروزی تهران و حتی شمیران نیز ناشناخته باشند. در این مقاله از دیبامگ، به کاوش در میان 69 نام خانوادگی اصیل شمیران خواهیم پرداخت، نامهایی که هر کدام داستانی از دیروز این سرزمین سرسبز را در دل خود جای دادهاند و شناخت آنها، گامی در راستای حفظ و قدردانی از هویت اصیل شمیران خواهد بود.
فامیلی های اصیل شمیران
- محققی
- واعظی
- نیاورانی
- صالح راد
- قوامی
- چیذری
- ثابتی
- میرعربشاهی
- شکرابی
- جبلی
- کردستانی
- فرمانیان
- ایجاد مفیدی
- میرعمادی
- میرمهدی
- میری
- میرعمدی
- میرمهدی
- رهروان
- جمارانی
- الهوردی
- کیارستمی
- تجریشی
- ازگلی
- لواسانی
- سلیمی
- سیدابراهیمی
- کمایی
- سوهانی
- اعجازی
- افضلی
- وزوایی
- ولایتی
- شمیرانی
- خیری
- اژدری
- منایی
- دزاشیبی
- جوزی
- قیدی
- عرفاتی
- فکری
- صفری
- امامی
- صالحی
- عابدی
- فرزانی
- شفیعی
- معمار منفرد
- ذاکری
- رمضانی
- نادمی
- صادقی
- الیاسی
- وارسته پور
- قاسمی
- عباسی
- ظفری
- کاظمی
- رویگری
- خلیلی
- زاهدی
- رازقی
- ارشدی
- فوقانی
- مفیدی
- کمالی
- عسگری
- سامعی
- اوشانی
تاریخچه شمیران
شمیران، ناحیهای خوش آب و هوا در شمال تهران، ریشههای تاریخی عمیقی دارد. نام کوهستان ری که شمیران بخشی از آن بود، در متون کهن ذکر شده و برخی نامگذاریهای محلی مانند “خورآذین” (الهیه امروزی) یادآور پرستشگاههای پیش از زرتشت است. پس از اسلام، قصران (نام قدیمی شمیران) به عنوان یکی از نواحی مهم ری شناخته میشد و در متون تاریخی از آن یاد شده است. با این حال، نقطه عطف در تاریخ شمیران با انتخاب تهران به عنوان پایتخت توسط قاجاریان رقم خورد.
در دوره قاجار، آب و هوای مطبوع شمیران در تابستان، این منطقه را به ییلاق محبوب شاهان و درباریان تبدیل کرد. ساخت کاخهای تابستانی مانند سعدآباد و نیاوران در این دوره، نشان از اهمیت یافتن شمیران دارد. ناصرالدین شاه به ویژه به توسعه راههای منتهی به شمیران توجه نشان داد. به تدریج، ییلاقنشینی در شمیران میان تهرانیها رواج یافت و این منطقه از حالت روستایی صرف خارج شد.
تجریش از دیرباز بهعنوان مهمترین آبادی و مرکز منطقه شمیران شناخته میشود. خیابان شریعتی، که پیشتر بهعنوان جاده قدیم شمیران شناخته میشد، اصلیترین مسیر ارتباطی این منطقه با تهران قدیم بوده است. با ساخت خیابان ولیعصر (جاده پهلوی) توسط رضاشاه، دسترسی ساکنان تهران به تجریش و شمیران تسهیل شد و این امر به تسریع روند پیشرفت این منطقه کمک کرد.
در دوره پهلوی، شمیران همچنان محل اقامت ثروتمندان و ساخت ویلاها و باغهای جدید بود. جاده قدیم شمیران (شریعتی فعلی) آباد گردید و دسترسی بهبود یافت. پس از انقلاب، شمیران به عنوان شهرستان شمیرانات رسمیت یافت، اما با گسترش تهران، بسیاری از روستاهای آن در محدوده شهری ادغام شدند. امروزه، شمیران با حفظ طبیعت سرسبز خود، منطقهای مرفه نشین با ترکیبی از بافت سنتی و مدرن است و جاذبههای تاریخی و تفریحی متعددی را در خود جای داده است. نام شمیران به معنای “بلندجا” در مقابل “تهران” (“پایین جا”) قرار دارد و ریشه در ویژگیهای جغرافیایی منطقه دارد.
بیشتر سفارتخانههای کشورهای خارجی و محل دائمی نمایشگاههای بینالمللی تهران در منطقه شمیران واقع شدهاند. همچنین، امامزاده صالح و منزل سابق سید روحالله خمینی نیز در این منطقه قرار دارند. شمیران علاوه بر بافت سنتی و سرسبز خود، دارای آسمانخراشها و برجهای متعددی در برخی مناطق است. از جمله این بناها میتوان به آسمانخراش هتل فرشته در محله الهیه، برج آسمان فرمانیه، برج کشتیرانی فرمانیه، برج هرمس فرشته، برج آیتی ملت در اقدسیه (ازگل) و برج گلپاد الهیه اشاره کرد.
برخی از محلههای مشهور شمیران عبارتند از: سوهانک، ازگل، دارآباد، اقدسیه، آجودانیه، صاحبقرانیه، نیاوران، منظریه، کامرانیه، حصاربوعلی، فرمانیه، نیکزانا، لویزان ، چیذر، دزاشیب، تجریش، گلابدره، امامزاده قاسم، دربند، زعفرانیه، ولنجک، مینی سیتی، محمودیه، الهیه، جردن، اوین ، قبا و درکه.